Kömürleşmiş Parşömen, Suni Zekâ Yardımıyla Okundu
Yüzlerce senedir kömürleşmiş şekilde bekleyen ve volkanik patlama atlatmış bir parşömen parçası, suni zekâ desteğiyle okundu…
Yüzlerce yıl ilkin, MS 79 senesinde İtalya’da Pompeii, Herculaneum ve Stabiae kentlerini yıkan büyük bir volkanik patlama meydana geldi. Vezüv yanardağının patlaması ile meydana gelen bu yıkım günümüzde bile konuşulmaya devam eder… Fakat bir parşömen parçası düşünün ki, o felaketten kurtulup, kömürleşmiş olmasına karşın yüzlerce yıl sonrasında okunabilsin.
İşte bu durum, uzun senelerdir devam eden bir projenin sonucu olarak gerçek oldu. Vesuvius Challenge isminde, felaketten etkilenen devasa bir kütüphanedeki papirüslerin okunabilmesi için senelerdir devam eden bir yarışmada geçtiğimiz günlerde mühim bir eşik atlandı.
Tarihin kaybolup gitmiş sayfalarına ışık tutabilir
Julius Caesar’ın kayınpederine ilişik olduğu kabul edilen ve yanardağ patlaması sonrası 20 metrelik devasa bir tabakanın altında kalan devasa bir konakta, içinde yüzlerce papirüs olan bir de kütüphane bulunuyor. Bu kütüphanedeki papirüsler oldukça kıymetli zira her ne kadar kömürleşmiş olsalar da havayla temas etmedikleri için bir nevi korunmuş durumdalar.
Bu da haliyle araştırmacıları onları okuyabilmek için yeni yollar geliştirmeye yönlendirmiş. Bu doğrultuda meydana gelen Vesuvius Challenge isminde yarışmada şimdiye kadar pek fazlaca mühim adım atılmıştı sadece güzel haber geçtiğimiz günlerde geldi ve ilk kelime okundu!
Nebraska-Lincoln Üniversitesi’nden Luke Farritor isminde bir katılımcı, kıvrılmış papirüsün birkaç satırında ‘mor’ anlamına gelen ”πορϕυρας” ifadeleri de dahil olmak suretiyle Yunanca harfleri tespit eden bir makine tahsil algoritması geliştirdi. Elde edilmiş başarı, daha da gelişmiş algoritmalarla yüzlerce parşömenin taranarak okunabileceğini gösteriyor. Farritor da başarısından dolayı 40 bin dolarlık bir ödülün sahibi oluyor…
Ek olarak yarışma kapsamında değişik harfler tespit edip, öncesinde tarama ve çözümleme süreçlerinde çeşitli başarılar elde ederek sürece katkı elde eden katılımcılar da var. Isterseniz hepsinin detaylarına ve projenin arkasındaki coşku verici hikâyeye buradan da göz atabilirsiniz.
