Suni Zeka Gelecekte Yeteneğin Yerini Alacak mı?

OpenAI tarafınca geliştirilen Dall-E’nin yapabildiklerinin fazlaca ufak bir kısmını keyifli şekillerde sizlere göstermiştik. Başka bir içeriğimizde de bu suni zekanın yanlış ellere düştüğünde iyi mi senaryolara sahne olabildiğine tanık olmuştuk. Hangi açıdan bakarsak bakalım değişmeyecek bir gerçek var: Bu sistem daha ilkin asla açılmamış kapıları sanatçılara, uygulama geliştiricilerine ve daha nicelerine açacak.

Bu kısım bununla birlikte ortalığı da karıştırıyor. Zira toplumsal medyada bir kesim bu suni zeka sistemlerinin sanatçıların kabiliyetini örteceğini düşünürken başka bir kesim de sanatçıları destekleyeceğini ve onlara yeni imkânlar sağlayacağını söylüyor. Ikimiz de iki tarafa değişik bir görüş açısı kazandırmak adına sanatçıların bu konudaki düşüncelerine bakacağız.

Sanatçılardan, aşağıdaki görsellerden hangisinin suni zeka tarafınca yapıldığını tahmin etmelerini istedik.

Hepsi de şaşırtıcı olmayan bir halde doğru olanı tahmin edebildi. Peki siz de insan eliyle yapılanı bulabilir misiniz? Yazının sonunda cevaba yer verdik.

Sorumuz şu: Sizce gelecekte suni zeka yeteneğin yerini alacak mı, yoksa sanatçılara yeni kapılar açarak bir engelden ziyade destekleyici mi olacak?

Değişik duyguları harekete geçiren mekân tasarımları ortaya çıkaran Berk Kaan Kaya’nın cevabı:

Hakkaten mükemmel bir gelişim sergiliyor. Fakat şu anki durumunda yeteneğin yerini alacağını düşünmüyorum. Sanatçılara kesinlikle yeni kapılar açan, esin veren bir sisteme haiz. Suni zeka, tasarımcı için kafasının içindeki düşünceler hakkında birçok fikre haiz ve size düşünceleriniz doğrultusunda birçok taslak çıkartabilir.

Ben suni zeka sistemlerini bugünkü durumunda esin veren bir “taslak” olarak görüyorum. Bunu ham hali ile bırakmayıp, sanatçının kendi sanatı doğrultusunda kurgusuna nazaran işleyip şekillendirdiğinde güzel emekler ortaya çıktığını da görüyorum. Her şekilde sanatçıyı destekleyici bir sistem bulunduğunu düşünüyorum.

ABD billboard’larında göze çarpan illüstrasyonlarını gördüğümüz Yaşar Vurdem’in cevabı:

Kişisel olarak suni zekanın yeteneğin, sanatçının yerini alacağını düşünmüyorum. Aksine öteki teknolojik araçlar benzer biçimde sanatçıların yaratıcı süreçlerine katkı sağlayacak bir kaynak, vasıta olacağını düşünüyorum. Doğrusu ileride suni zeka muhteşem ötesi, başyapıt düzeyinde görüntüler üretse bile hepimiz devamlı kendi sanatımızı, düşüncelerimizi yansıtmaya devam etmek isteyeceğiz.

Suni zekanın oluşturduğu görseller bu mevzuda ham, yetersiz kalacaktır. Suni zekanın anahtar kelimelerden görselleri manipüle ve öykünmek ederek ortaya çıkardığı görseller yeniden işlenmeye gereksinim duyacaktır, bu sebeple sanatçıların emsalsiz tarzlarını, bilgisini, stilizasyonunu/tarzını ve kabiliyetini tam olarak yakalayamayacaktır.

Ek olarak konsept sanat, karakter tasarımı ve düşünceyi dönüştürme söz mevzusu olduğunda bunun fazlaca yararlı bir vasıta olacağından asla şüphem yok. Üretimin hızlandırılması, referans kaynaklarının artırılması için hakkaten yararlı olabilir. Mesela bir konsept sanatçı fikirlerini taslağa dönüştürmekte zorlanıyorsa bu araçlar ile işini kolaylaştırabilir.

Eserlerindeki detaylarla ağızları açık bırakan Ezgi Topdağı’nın mevzu hakkında yorumu:

*Oldukca yönlü bir sual. Ben bunun tek bir cevabı olduğuna inanmıyorum. Zira kimisi için bir ustanın fırça darbesi, kimisi için de efor sarfetmeden meydana getirilen ve kolaya kaçılan bir yol. Kendi adıma konuşacak olursam, çabasız meydana getirilen bir şey benim gözümde günlerini, saatlerini harcamış ve hakkaten düşünülerek yapılmış bir eserin yanında değersiz kalıyor. Bir kaç kelime yazıp, çıkan görselle “ben bir şey ürettim” demek bana samimi gelmiyor bu sebeple onu üreten sen değilsin suni zeka.

Suni zeka ile bir şeyler üretmek için saatlerini harcayan sanatçılar için bu haksızlık bence. Ben suni zekaya hakkaten süre harcayan, bunun üstüne düşünen sanatçıların sıyrılacağına inanıyorum. Aynı şekilde geleneksel yada dijital alanda illüstrasyon, heykel benzer biçimde sanat dallarıyla uğraşan, bunun için süre ayıran sanatçıların da sıyrılacağına inanıyorum. Parlak zekalı ve yetenekli olan bir insan her şekilde kendisini gösterir.*

Üretim yapmanın bu kadar kolay olmasının dezavantajları var. Fakat dünya evriliyor. Ve yaptığımız şeyin en iyisini yapmak zorundayız. Suni zeka benzer biçimde bir şey varken bunu göz ardı etmek ve bunun kolaylıklarından faydalanmamak mantıksız olur. Benim ilgi alanım üstünden konuşmam gerekirse, suni zekayla uğraşmıyorum fakat suni zekanın benim eserlerimi kimi bakış açısından değersizleştirebileceğini kabul ediyorum. Zira milyonlarca insan ve görüş açısı var.

Ben yaptığım şeyin en iyisini, en şeffafını halletmeye çalıştığım ve bir yarışa girmediğim sürece kendi işimin kıymetini korurum ve bu hepimiz için bu şekilde bence. Özetle bu suali suni zeka yerine fert bazlı değerlendirmek en sıhhatli şey olur. Zira suni zeka yalnız bir vasıta. Bir sanatçı yetenekliyse kabiliyetiyle suni zekayı konuşturur, ve bu sanatçılara suni zeka yeni kapılar açar ve kolaylıklar sağlar.

Varlıklı kültürel birikimimizi eskilerden alıp yeni teknolojiyle eşi olmayan şekilde harmanlayan Hakan Yılmaz’ın cevabı: Sanat, görsel üretmek ile ilgili bir şey değildir.

Bağlam üretmek ile ilgilidir. Daha ilkin ilişkilendirilmemiş iki değişik mevzu ya da kavram içinde yaratıcı bir ilişki oluşturmak için, görsel bir kabiliyete ihtiyacınız yoktur. Bu sadece saf bir yaratıcılık ile halledilebilir. Peki yaratıcılık bir kabiliyet midir? Hayır, yaratıcılık bir davranış biçimidir.

Tanıdığım yaratıcı pek fazlaca sanatçının önüne 3 tane taş koysanız, onlarla bile keyifli sanat emek harcamaları yapabiliyor. Dolayısıyla, görsel sonuçlar veren suni zeka motorlarının kullanımı ne kadar kolay olursa olsun, saf bir yaratıcılık ve kavramsal düşünme becerileriniz yoksa, suni zeka sizin için sadece görsel üretebilir.

Sanat onun altında yatan zeka parıltısının adıdır ve her görselin altında bu pırıltı yoktur. Şunu unutmayalım; suni zeka, acı çekemez, hasret duyamaz kimsenin hasretinden ağlaması imkansız, çocuk benzer biçimde mutlu olması imkansız. Doğrusu onun duyguları yoktur. Duygu yoksa sanat da yoktur. Suni zeka araçları, sanat teknolojileri anlamında müthiş bir gelişme bence. Bilhassa dijital alanda üretim meydana getiren her sanatçının incelemesi icap ettiğini düşünüyorum. Zira, insanlık olarak bu güne kadar asla “Görsel Bireşim” yapamamıştık.

Buna benzer bir devrim müzik dünyasında 80’lerde gerçekleşti.

“Synthesizer” denilen eletronik cihazlar, iki değişik sesi sentezleyerek yeni sesler üretti. Sözgelişi keman ve piyano sesi sentezlenerek yeni sesler üretildi, bu garip deneyler sonucunda bugün pop müzik dediğimiz müzik türü varoldu ve ana akım müziğe dönüştü.

Tüm elektronik müziklerin tamamı bu devrim sonrası ortaya çıktı. Görsel dünyada görüntü sentezleme mevzusu da müzik dünyasındaki devrim benzer biçimde bir devrimin eşiğinde. Sanat yapmak için mükemmel bir dönemde yaşadığımızı düşünüyorum. Sanatın üretim biçimleri, sergileme biçimleri, tüketim biçimleri, satılma ve koleksiyona girme biçimleri tamamen değişmiş durumda.

Sanatın başına bu şekilde şeyler ulaştığında sanatta dönemler değişmiş olur. Benim öngörüm şu; bence içinde olduğumuz uygar sanat periyodunun sonuna geldik. Gelecekte sanat tarihçileri içinde olduğumuz sanat sürecini ‘Dijital sanat’ periyodu olarak yazacaklar.

Bitirmeden ilkin Hakan Yılmaz’ın, sözünü ettiğimiz suni zeka sistemlerinden kabul edilen Midjourney desteğiyle ürettiği CyberZen koleksiyonundan birkaç bölüme da bakalım.

Söz mevzusu eserleri, ücretsiz bir şekilde 31 Ağustos 2022’ye kadar İstanbul’da, Emaar Art Hub’da görebilirsiniz.

Mevzu hakkında düşüncelerinizi siz de yorumlarda paylaşabilirsiniz. Bitirmeden ilkin de yazının başındaki görsellerden ilkinin suni zeka tarafınca yapıldığını belirtelim. Tetyana Vysochynska tarafınca meydana getirilen tablonun detaylarına buradan ulaşabilirsiniz.