Paspas Yüzünden 37 Kişinin Yaşamını Kaybetmiş olduğu Toyota Vakası
Otomobil devlerinin geçmişte pek fazlaca skandalı bulunuyor. Bunlar kimi zaman tedbirsizlikten, kimi zaman ise maddi çıkarlardan kaynaklanıyor. Bugünkü mevzumuz ise Toyota’nın 12 milyon aracı toplamasına sebep olan hatalı gaz pedalı.
Seyir hâlindeyken otomobilinizin ansızın kontrolsüz bir halde hızlandığını hayal edin. İşte 2009 senesinde Toyota’nın ürettiği araçlarda, tam da bu korkulu durum meydana geliyordu.
2009 senesinde ortaya çıkan ve 12 milyon otomobilin geri çağrılmasına sebep olan hatalı gaz pedalı skandalına yakından bakalım.
Gaz pedalları, paspaslara sıkışıyordu.
Ocak 2009’da Toyota, güvenlik kemeri ve egzoz sisteminde tespit edilen hatalar sebebiyle 1,3 milyon aracı geri çağırdı. Bu hemen hemen, fırtına öncesi sessizlikti.
Kaza raporlarını inceleyen ve araçlardaki sistemleri çözümleme eden ABD Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA), Toyota’ya durumu bildirdi ve dev üretici, Kasım 2009’da, ABD’de 4 milyon aracı geri çağırdığını deklare etti.
Meydana getirilen açıklamada gaz pedallarının sürücü paspaslarına sıkışması sonucu araçların devasa yükseklikte hızlara ulaşabileceği ve bu sıkışmanın aracın durmasını zorlaştırabileceği ifadeleri yer alıyordu.
Açabileceği ciddi sonuçlar göz önünde bulundurulduğunda, her bir vasıta, Toyota’nın ABD’deki servislerinde toplandı ve lüzumlu değişimler yapılmış oldu.
Sadece problem çözülmemişti.
Toyota’nın araçlarda yapmış olduğu değişim sonrası NHTSA’nın araştırmalarının sürdüğü sırada raporlanan bazı kazaların hatalı paspaslardan kaynaklandığı anlaşıldı. Yaşanmış olan bu şaşırtıcı gelişme sonrası NHTSA bir kez daha durumu Toyota’ya bildirdi ve Toyota ikinci büyük geri çağırmasını yapmak mecburiyetinde bırakıldı.
Takvimler 21 Ocak 2010’u gösteriyordu. Toyota NHTSA’nın geri bildirimi sonrasında almış olduğu sonucu müşterilerine duyurdu ve ABD’de 2,3 milyon aracı daha geri çağırdığını deklare etti. Şirket ek olarak aynı hafta içinde ABD’deki satışlarını askıya alma ve o dönem en fazlaca satılan aracı Camry’nin de yer almış olduğu, geri çağırmalardan etkilenen 8 modelin üretimini durdurma sonucu aldı.
ABD dışındaki otomobiller de geri çağrılmaya başlandı.
Yaşanmış olan geri çağırma sürecinin iyi mi gelişeceğini merakla takip eden ABD dışındaki Toyota müşterileri, araçlarını güvenlik gerekçeleriyle kullanmıyor ve şirketten gelecek açıklamayı bekliyorlardı. 28 Ocak 2010’da nihayet Toyota’dan beklenen izahat geldi ve geri çağırmaların Avrupa ve Çin’de de başlamış olacağı duyuruldu.
Toyota tarafınca meydana getirilen açıklamada oldukça yaygın kullanıma haiz Yaris ve Auris’in de dahil olduğu 8 modelden 1,8 milyon aracın geri çağrılacağı açıklandı. Geri çağırmaların genişlemesiyle eş zamanlı olarak Toyota soruşturmasını derinleştiren ABD, kurultay araştırmacıları vasıtasıyla 25 Şubat’ta gerçekleşecek duruşma öncesi şirketten informasyon talebinde bulunmuş oldu.
Toyota’nın başkanı Akio Toyoda, kazalar için özür diledi.
Firmanın satışları giderek düşüyor ve maliyetler artmaya devam ediyordu. Toyota, 4 Şubat 2010’da geri çağırma maliyetlerinin 2 milyar doları bulduğunu deklare etti. Milyonlarca aracın etkilendiği güvenlik problemi, Toyota’ya hem para hem de saygınlık kaybı olarak geri yanmıştı. Yaşananlardan dolayı büyük üzüntü duyan Toyota’nın başkanı Akio Toyoda, “Öncelik sıralamamız daima güvenlik, kalite ve nicelik şeklindeydi. Toyota’nın değerler hiyerarşisi son yıllarda alt üst oldu. Yaşananlar için özür dilerim.” diye izahat yapmış oldu.
Süreci yakından takip eden ABD hükûmeti, büyük duruşma öncesi probleminin tespit edilmiş olduğu benzer biçimde harekete geçilip geçilmediğini öğrenmek için Toyota’dan belge talebinde bulunmuş oldu. Bu talepten kısa bir süre sonrasında sızdırılan bazı e-postalar, şirket çalışanlarının ABD denetleyicilerini paspaslarla ilgili problemde tümüyle bir geri çağırmaya gerek olmaması mevzusunda ikna edip Toyota için 100 milyon dolardan fazla tutum ettiklerini ortaya koyuyordu.
37 şahıs, hatalı paspaslar ve gaz pedalları yüzünden yaşamını yitirdi.
Gaz pedalı ve paspas problemi kaynaklı kazaları inceleyen NHTSA, ilk aşamada 21 kişinin ölümünün bu hatalarla bağlantılı olabileceğini tespit etmişti. Fakat ondan sonra gelen şikâyetleri de değerlendirmeye alan kurum, bu sayıyı 37’ye çıkardı. Tüm belgeleri toplayan ve iddiaları değerlendiren mahkeme heyeti, sürecin daha detaylı araştırılması gerektiği için 25 Şubat’taki duruşmada davayı sonlandırmadı.
Seneler devam eden mahkeme sürecinde incelenen kaza raporları ve toplanan bazı deliller sonucunda ölümlü kazaların bir kısmı, sürücü hatası olarak nitelendirilirken bir kısmının da mekanik ve elektriksel sorunlardan kaynaklandığı sonucuna ulaşıldı.
Peki sonucunda ne oldu?
Kurultay araştırmacılarının yapmış olduğu araştırmalar sonucunda arızanın, tespit edildikten 4 ay sonrasında ABD hükûmetine bildirildiği anlaşıldı. Bu geç bilgilendirmeyle Toyota’nın müşterilerinin yaşamını riske attığını açıklayan ABD, Japon otomobil üreticisine 16,4 milyon dolar ceza kesti.
Toyota da dava açılması olasılığından ve anlaşmazlığın uzamasından kaçınmak için direkt olarak 16,4 milyon dolarlık cezayı ödemeyi kabul ettiğini duyurdu. 2013 senesinde devam eden dava süreci kapsamında 32,4 milyon dolar daha ödemek zorunda kalan Toyota’ya en büyük ceza 2014’ün mart ayında geldi ve şirket, ABD Hakkaniyet Bakanlığı ile antak kalma sağlayarak 1,2 milyar dolarlık para cezası ödemeyi kabul etti.
Ödediği üstün dereceli para cezalarının yanı sıra geri çağırma maliyetleriyle de baş etmek zorunda kalan Toyota, yaşanmış olan süreç süresince hisse fiyatlarında yaşanmış olan düşüşle de büyük bir zarara uğradı. Almış olduğu maddi hasara ek olarak saygınlık kaybı da yaşayan şirket, günümüzde bu tür bir hata yaşanmaması için araçlarını birçok güvenlik testinden geçirdikten sonrasında son kullanıcıya ulaştırıyor.
