Suni Zeka Yardımıyla Hasar Gören Yazıtlar Okunabilecek

Günümüzde üstü topraklarla, taşlarla, beton binalarla örtülmüş toprak altında bulunmayı bekleyen birçok yazıt var. Bulunan yazıtlardan bir kısmı okunabilecek durumda olsa da, büyük bir çoğunluğu okunamayacak kadar yıpranmış durumda.

Bu yazıtlar kimi zaman bizlere geçmişten garip bilgiler verirken, kimi zaman de hüzünlü bilgiler içerebiliyor. Geçmişte yaşayan insanların taşları, mermerleri, tahtaları oyarak yazdıkları yazılarda anlatmak istedikleri şeylerin ne olduğu ve ne olabileceği oldukça ilgi çekici bir mevzu. Geçmiş de minimum gelecek kadar ilgi çekici bir mevzu ve garip bilgilerle dolu. Okunamayacak durumda olan yazıtlardaki şifreleri çözmek için ise yeni bir suni zeka geliştirildi.

Suni zeka yardımıyla hasarlı yazıtların şifreleri çözülebilecek

Google Deepmind tarafınca geliştirilen suni zeka, Yunanistan’dan gelen hasarlı yazıtların okunabilmesine destek olabilecek şekilde düzenlendi. Ithaca olarak adlandırılan sistem, Pythia olarak malum eski bir metin restorasyonu sistemi üstüne kuruldu. Bilim insanlarıyla ortaklaşa iş içinde yürütülen emek verme, geçmişin aydınlatılamayan karanlık izlerini aydınlatabilecek. Üstelik Ithaca’nın marifetleri bir tek yazıtlardaki metinleri geri yüklemekle de sınırı olan değil; suni zeka hem de yazıtın nereden geldiğini ve oluşturulma tarihini de hesaplayabiliyor. Bu da tarihçilerin ve sinagogların işini büyük anlama kolaylaştırabilecek.

Papirüsler, taşlar, metaller, çanak çömlekler üstünde yazılan ve hasarlı olmasından dolayı okunamayan pek fazlaca metin üstünde meydana getirilen emekler, daha çok hasar görmemesi adına büyük bir özenle yürütülüyor. Bundan dolayı de metinler üstünde meydana getirilen çalışmalarda, radyokarbon kullanılamıyor. Doğrusu bu metinler üstünde çalışmak daha fazlaca emek, daha fazlaca dikkat ve itina gerektiriyor. Ithaca kullanılarak ise; bu çalışmalarda artık fazlaca daha kolay ve başarıya ulaşmış sonuçlar elde edilebilecek.

Ithaca’nın üzerine düzenlenmiş olduğu Pythica, saatlerce devam eden emekleri saniyeler içinde çözebiliyordu

Birazcık ilkin de bahsettiğimiz şeklinde Ithaca, benzer bir amaçla üretilen Pythia sisteminin üstüne kuruldu. Pythia ise öncesinde pek fazlaca başarıya ulaşmış işe imza attı. Pythia, tamamlanmamış bir yazıtla karşılaştığında boşlukları doldurabilecek fazlaca sayıda ihtimali hesaplıyor ve olasılığı en yüksek olanı tarihçilere sunabiliyordu.

Yüzde 30,1 hata oranına haiz olsa da, Oxford Üniversitesi’nde aynı alanda emekler icra eden öğrencilerin saatlerini alan emekleri saniyeler içinde çözüme ulaştırabiliyordu. Öğrenciler ve Pythia’nın 50 yazıtın şifresini çözmek için yapmış olduğu emekler Pythia’nın bir tek saniyelerini alırken, öğrenciler bu şifreleri çözmek için saatlerini harcadı. Şimdi ise bu düzenin üstüne geliştirilen Ithaca’nın Pythia’dan fazlaca daha başarıya ulaşmış işler çıkartacağına kati gözüyle bakılıyor.

Ithaca, ilk başarısına imza attı

Ithaca’nın imza attığı başarıya ulaşmış işlerin sayısı şimdilik pek fazla değil. Sadece uygulanan testlere gore, tarihçilerin çalışmalarında yüzde 25lik doğruluk oranı varken Ithaca’nın hasarlı yazıtlar üstünde yüzde 62’lik doğruluk seviyesine haiz olduğu ortaya çıktı. Ithaca bu başarısını yazıtların geldiği yeri bulmakta da sürdürürken yüzde 71’lik doğruluk oranıyla yazıtın nereden geldiğini bizlere söyleyebiliyor.

Ithaca şu anda birazcık meşgul şundan dolayı bir takım Atina kararnamesi için tarihçilere de destek veriyor. Tarihçiler, yapmış olduğu çalışmalarda Atina kararnamesinin ortaya çıkış tarihini MÖ 446 olarak belirlemiş sadece bu pek fazlaca açıdan tartışmalara sebep olmuştu. Pek fazlaca tarihçi bu kararnamelerin o tarihte ve sonrasında resmi belgelerde geçtiğini ve tarihin daha erken olması icap ettiğini söylerken; Ithaca’nın bulmuş olduğu netice tarihçilerin öngördüğü gibi MÖ 421 yılı oldu. Pek fazlaca tarihçi, kararnamenin bu tarihte yazılmış olma olasılığının yüksek bulunduğunu söylerken, Ithaca da böylece ilk başarısına imza atmış oldu. İlerleyen günlerde, Ithaca’nın adını daha sık duyacağımız ve geçmişimizden izleri aydınlatma mevzusunda bizlere daha fazlaca yardımı dokunacağı kati.