Sesli Asistanınız Aslen Kime Çalışır?
Sesli asistanların hizmet ettikleri kişinin siz bulunduğunu düşünüyorsanız fikrinizi tamamen değiştirebilecek bir örnek var: 2001: A Space Odyssey’den HAL 9000.
Sesli asistanlar yaşamımıza girdiklerinden beri büyük bir münakaşanın odağı haline gelmiş durumdalar. Bu asistanlar klozetlerde bile kullanılmaya başlandı. Sesli asistanlar ile ilgili tek problemin Alexa’nın durduk yere kahkaha atması bulunduğunu sanıyorsanız yanılıyorsunuz.
Popüler kültürün en mühim sanal asistan figürü olan HAL 9000, Stanley Kubrick’in 1968 yapımı filmi 2001: A Space Odyssey filmimizde karşımıza çıkmıştı. O zamandan beri pek fazlaca ‘fena’ suni zeka için esin kaynağı oldu.
Amazon Alexa, Samsung Bixby, Google Asistan, Apple Siri, Microsoft Cortana, IBM Watson derken uzayıp giden bir sanal asistan sıralaması var. Bu sanal asistanlar için meydana getirilen reklamlarda, asistanların arkadaşımız-hizmetçimiz-yardımcımız arası bir şey olduğu anlatılıyor. Hakikaten durum bu mu yoksa sanal asistanların HAL 9000 benzer biçimde gizli saklı bir ajandaları mı var?
“Sana Yardım Etmek İstiyorum” – HAL 9000
HAL, filmimizde karşımıza vapur ekibinin bir üyesi olarak çıkıyor. Gene de HAL insan arkadaşlarından değişik: O aynı anda her yerde olabiliyor ve ekibi hayatta tutan hızla gelişen teknolojinin bir parçası. Ekip HAL’e güveniyor ve onun sağlamış olduğu hizmetler karşılığında mahremiyetlerinden vazgeçiyorlar.
HAL’in sadakati ise ekibine değil, Vazife Denetim’e ve hepsinden de ilkin kendi programına ilişkin.
Benzer şekilde, günümüzün çağdaş sesli asistanları da kar amaçlı ürünler ve averaj bir tüketici için varlıklarının iyi mi paraya çevirildiğinin anlaşılması epey güç.
Bir makinenin sizi 7 gün 24 saat nezaret altında tutup hakkınızda kayıtlar alması yüksek bir karşılık. Google ya da Amazon’un sağlamış olduğu servisler sebebiyle insanoğlu bu durumun pek bilincinde değiller. Gene de bu makineler inanılmaz oranda veriyi topluyor ve işliyor. İşin geldiği noktada üreticileri bile bu cihazların kapasitesinden ya da makinelerin amaçlarına iyi mi ulaşacaklarından güvenli değiller.
Firmalar bu sanal asistanları sizin asistanınız olarak piyasaya sürseler de bu araçların aslolan amacı sizi çözümleme etmektir. Böylece davranışlarınızı tahmin edebilir ve sizi satın alma işlemlerine yönlendirebilirler.
‘I could see your lips move’ – HAL 9000
2001: A Space Odyssey filmimizde ekip HAL’in nezaretinten kaçmak için geminin dışına konuşmaya çıkıyorlar. Ekibin bilmediği şey ise HAL’in yalan söyleyebildiği ve dudak okuma kabiliyetine haiz olduğu. Ekip, konuşmalarının gizli saklı bulunduğunu düşünse de aslına bakarsak her adımları, her hareketleri ve her söyledikleri HAL 9000 tarafınca dinleniyor. Bilin bakalım hangi hızla gelişen teknolojinin de benzer kapasitesi var? Elbet sesli asistanların. ‘Okudum, Anladım’ denilen fakat okunmayan şartlar çoğu zaman kullanıcılardan yana pek olmuyor.
‘Korkarım ki bunu yapamam, Dave’ – HAL 9000
2001: A Space Odyssey filmi teknolojik, fizyolojik ve ruhsal köleliği işleyen bir filmdir. HAL en önce fizyolojik çevreyi denetim ederken ondan sonra bu kontrolünü ruhsal çevreye de yaymaya çalışır.
HAL’i kahraman olarak görmek istersek, duygusal ve psikolojileri değişiklik gösterebilen insanoğlu görevi de tehlikeye atmaktadır. En sonucunda insanoğlu devamlı değişen ve tutarsız davranışlar sergileyebilen bir türün üyeleridir.
Aynı mantıkla sesli asistanları kahraman olarak görmek demek de insanların aslına bakarsak çözümleme edilen canlılar olarak asistanlara lüzumlu detayları elde eden ‘asistanlar’ olduğuna inanmak demek.
İnsanların hala teknolojiyi ve asistanları denetim edebilecek fırsatı var. Gene de papağanların Amazon’dan yem sipariş edebildiği dünyada makinelere güvenmek o kadar da sıhhatli bir düşünce benzer biçimde durmuyor.
Suni zeka büyük bir hızla aşama kaydediyor. En sonucunda tüketici mahremiyetinin mi yoksa sürekli gözetlenmeyle gelen hizmetlerin mi daha iyi olduğuna karar vermemiz gerekecek.
