Singapur, “COE” Adlı Sistem ile Otomobil Sahibi Olmayı Niçin On Binlerce Dolarlık Bir Lüks Haline Getirdi?

Otomobil sahibi olmak her insanoğlunun imgesel ve ihtiyacıdır. Sadece otomobil satın almak her ülkede farklılıklar gösterir. Mesela vatanımızda birçok değişik markadan araçlar sunulsa da yüksek vergiler ve döviz kuru sebebiyle bir insanoğlunun vasıta sahibi olması oldukça zor olsa gerek. Sadece Singapur’da durum daha da fena.

Öyleki ki Singapur, Hak Sahipliği Sertifikası (COE) adını alan bir sisteme haiz. Bu sistem, ülkede vasıta sahibi olmayı âdeta bir lüks hâline getiriyor. COE, bir aracı satın almak için normalden fazlaca daha çok para ödemenizi gerektiren bir sistem. Peki tam olarak ne? Ne amaçla çıkarıldı? Gelin detaylarına bakalım.

Nedir bu COE?

COE, Singapur hükûmetinin trafik sıkışıklığını önlemek ve vasıta sayısını denetim altında tutmak için geliştirdiği bu sistem. İlk olarak da** 1990’lı yılların başlangıcında** çıktı. Otomobil sahibi olma hakkını dijital bir açık artırmaya dönüştürdüğünü söyleyebiliriz. Basitçe anlatmak gerekirse COE, Singapur’da bir aracı tescil ettirmek ve 10 yıl süresince kullanabilmek için haiz olmanız ihtiyaç duyulan “yetki belgesi”dir.

Bir vasıta sahibi olma ruhsatı olarak da nitelendirebileceğimiz COE’ye haiz olmanız için de para ödemeniz gerekiyor. Bu paranın miktarı da 106 bin Singapur doları, doğrusu 80 bin ABD dolarına kadar çıkıyor. Şu demek oluyor ki arabayı almadan ilkin devasa bir para ödeyerek otomobil satın hakkı almanız koşul koşuluyor.

Singapur, kara parçası oldukça sınırı olan bir ada ülkesi olduğundan yollara çıkacak vasıta sayısını “Vasıta Kota Sistemi” ile sınırlıyor. Hükümet her 6 ayda bir kaç yeni aracın trafiğe çıkabileceğini hesaplıyor ve bu sayı kadar COE kotası açıyor. Arz sınırı olan, talep ise yüksek olunca devreye dijital bir harp giriyor.

Dijital açık artırma

COE tutarları, ayda iki kez düzenlenen ve tamamen dijital ortamda gerçekleşen bir açık artırma sistemiyle belirleniyor. Potansiyel alıcılar, belirlenen kategoriler için teklif veriyor. Eğer o dönemde araba almak isteyen şahıs sayısı çoksa, COE tutarları tavan yapıyor. Pandeminin sonrasında** artan talep sebebiyle** son yıllarda 100 bin Singapur doları seviyeleri geride bırakılmıştı.

Otomobil almak bir lüks hâline geliyor

Tüm bunlardan anlayabileceğiniz suretiyle COE almak için devasa bir oranda para ödemeniz lazım. Bu da bir otomobil alırken ödemeniz ihtiyaç duyulan parayı kat kat artırıyor. Mesela ABD’de 25-30 bin dolar civarlarına bir parayla satın alınabilen bir otomobil, COE sebebiyle Singapur’da 100 bin doların üstünde fiyatlara mâl olabiliyor.

Daha da trajik yanı ise bu belgenin yalnız 10 yıl geçerli olması. 10 yıl dolduğunda, aracınız ne kadar temiz yada azca kilometreli olursa olsun, yasal olarak “ölü” sayılır. Bu aşamada vasıta sahibinin önünde iki seçenek var. Ya aracı trafikten çekecek ya da gene yüklü bir miktar ödeyerek süreyi uzatacak. Bir çok şahıs de eski bir araca binlerce dolar ödemek istemediğinden yenilemeyi tercih ediyor.

Netice olarak COE sistemi, ülkedek otomobil almayı lüks hâle getiren bir sistem diyebiliriz. Bu sistemdeki temel amaç, oldukça ufak olan ada ülkesinin otomobillerle dolmasını engellemek. Yetkililere gore eğer hepimiz kolay bir halde otomobil alabilseydi trafik kilitlenir ve yaşam kalitesi inanılmaz düşerdi. Bunun yerine gelişmiş toplu taşıma sistemlerinin daha mantıklı olduğu düşünülüyor.