‘Kelebek Tesiri’ Yaşatan 9 Başarı göstermiş Film Tavsiyesi

Ortalama 45. yıl ilkin, American Association for the Advancement of Science’ın 139. toplantısında Edward Lorenz bir sual sordu: “Brezilya’da bir kelebeğin kanat çırpması Teksas’ta bir kasırgayı tetikleyebilir mi?” Lorenz’in bu suali sorarken amacı yalnız meteorolojik durumların ufak olaylardan etkilenip etkilenmeyeceğini sorgulamaktı.

Lorenz’e bakılırsa bazı başlangıç koşullarındaki ufak varyanslar, sistemin neticeleri üstünde derin ve büyük seviyede değişik etkilere haiz olabiliyordu. Bu düşünce, ortaya çıkışından bu yana sayısız senaryoda uygulanan ve kaos teorisi olarak malum bir matematik branşının temelini oluşturdu.

Lorenz bu sorusuyla, öngörülemezliğin evrende yeri olmadığını korumak için çaba sarfeden Pierre-Simon Laplace’a da meydan okumuş oldu. Sordurulmuş olduğu sual üstüne meteorolojiden felsefeye yöneldi ve tabiatın birbirine bağlı sebep-sonuç ilişkilerinin çözülemeyecek kadar karmaşık bulunduğunu gözlemledi. Lorenz ortaya attığı bu fikrini meteorolojide de kullanmaya devam etti ve günümüzde hala günlük hava durumu tahminlerimizi oluşturmak için kullandığımız paralel meteorolojik simülasyonlar için değişik başlangıç koşulları oluşturdu.

Kelebek tesiri nedir?

Kelebek tesiri, ufak şeylerin karmaşık bir sistem üstünde doğrusal olmayan etkilere haiz olabileceği fikridir. Elbet ki dünyanın herhangi bir yerinde kanat çırpan bir kelebek, dünyanın öteki ucunda bir kasırgaya sebep olması imkansız. Sadece ufak vakalar, başlangıç koşullarına bakılırsa hareket eden birer katalizör görevi görebilirler. Matematiksel bir bağlamda, kelebek tesiri, kaos teorisinde mühim bir düşünce ve çoğu zaman ilk koşullara duyarlı bir bağımlılık olarak ifade ediliyor.

Kelebek tesirini mevzu alan filmler:

Kelebek Tesiri

Mr. Nobody

Sliding Doors

Run Lola Run

Frequency

Donnie Darko

Chaos Theory

Happenstance

Blind Chance

Terimi popüler hale getiren ilk film: Kelebek Tesiri

• Çıkış Yılı: 2004
• Türü: Dram, Bilim Kurgu, Gerilim
• IMDb puanı: 7,6
• Yönetmeni: Eric Bress, J. Mackye Gruber
• Oyuncuları: Ashton Kutcher, Amy Smart, Melora Walters

2004 yılında yapılmış The Butterfly Effect filmi, yukarıda açıkladığımız bilimsel terimi pop kültürüne kazandırmaktan görevli yapım. Olasılıkları hesaplayarak günlüğüne yazdığı kelimeler ve ibareler yardımıyla geçmişe dönerek küçük değişimler yaparak geleceği değiştiren Evan Treborn’un öyküsünü seyrettiğimiz film, karmaşık neden-sonuç formüllerine yer veriyor. Kelebek tesiri teorisi şeklinde alternatif evrenlere de göz kırpan film, eleştirmenler ve seyirciler tarafınca oldukça seviliyor.

Yaptığımız her seçimin neticelerini aynı anda düşünün: Mr. Nobody

• Çıkış Yılı: 2009
• Türü: Dram, Fantastik, Duygusal
• IMDb puanı: 7,8
• Yönetmeni: Jaco Van Dormael
• Oyuncuları: Jared Leto, Sarah Polley, Diane Kruger

Jared Leto’nun görkemli oyunculuğunu seyrettiğimiz Mr. Nobody, Nemo adlı bir insanın öyküsünü konu alıyor. Nemo, istasyonda ya annesiyle gidecektir ya da babasıyla. Film, anlatıyı bu aşamada bölüyor ve her iki olasılığı da seyircilere gösteriyor. Filmimizde, Nemo’nun anne babaları gene bir yaprağın niçin olduğu bir takım vakayla kelebek tesiri yardımıyla tanışıyorlar. Kaos teorisi ve alternatif gerçeklikler üstünde duran bu film baştan sona incelikle ortaya çıkarılmış.

İki ayrı gerçekliği aynı anda yaşamak: Sliding Doors

• Çıkış Yılı: 1998
• Türü: Güldürü, Dram, Fantastik
• IMDb puanı: 6,7
• Yönetmeni: Peter Howitt
• Oyuncuları: Gwyneth Paltrow, John Hannah, John Lynch

Listemizde yer edinen başka bir film olan Kieslowski’nin Blind Chance’inden esinlenen film, karmaşık felsefeler ve politik teoriler üstünde duruyor. Gene Mr. Nobody şeklinde, Sliding Doors’ta da, ana karakterimiz Helen işten kovulmasının arkasından bir treni yakalamaya çalışıyor. Yakaladığı ve yakalamadığı iki ayrı gerçekliğe şahit olduğumuz filmimizde, Helen’i bu ikileme sokan kelebek, yüzünü bile görmediğimiz bir yabancı.

Garip ve başarıya ulaşmış bir gerilim: Run Lola Run

• Çıkış Yılı: 1998
• Türü: Kabahat, Dram, Gerilim
• IMDb puanı: 7,6
• Yönetmeni: Tom Tykwer
• Oyuncuları: Franka Potente, Moritz Bleibtreu, Herbert Knaup

Alman bir kült film olan Run Lola Run, günümüzde hala elde edebileceğiniz en garip sinematografik deneyimlerden biri. Filmimizde kullanılan müzikler, ana karakterin renkli karakteri, sinematografi, kurgu ve hatta mekanlar filmi bir kült haline getirmeye yarayacak unsurlar. Filmimizde her gün hayatınızı değiştirecek bir seçim yaparsınız mesajını sık sık görüyoruz. Film süresince ana karakter Lola’nın alternatif gerçekliklerini görerek, kelebek tesiri teorisinin derinliklerine inebilirsiniz. Listedeki filmlerden mevzu itibariyle değişik olan Run Lola Run, 20 dakika içinde 100.000 Alman Markı bulmaya çalışan Lola’nın öyküsünü konu alıyor.

30 yıl süresince babasına ulaşmaya çalışan bir insanın hikayesi: Frequency

• Çıkış Yılı: 2000
• Türü: Kabahat, Dram, Gizem
• IMDb puanı: 7,3
• Yönetmeni: Gregory Hoblit
• Oyuncuları: Dennis Quaid, Jim Caviezel, Shawn Doyle

Gregory Hoblit’in yönettiği bu bilim kurgu gerilim filmi, süre içinde yanlışlıkla kontakt oluşturmayı başaran ve bir kelebek tesiri yaratan bir itfaiyeci ve oğlunun öyküsünü mevzu alıyor. Frank adlı ana karakterin oğlu John ile otuz yıl süresince kontakt kurmasını özetleyen filmimizde, John babasını yaklaşan bir depo kazası hakkında uyararak yeni bir süre çizelgesi oluşturur.

Beyaz tavşanı takip edin: Donnie Darko

• Çıkış Yılı: 2001
• Türü: Dram, Gizem, Bilim Kurgu
• IMDb puanı: 8,0
• Yönetmeni: Richard Kelly
• Oyuncuları: Jake Gyllenhaal, Jena Malone, Mary McDonnell

Donnie Darko, tüm zamanların en kafa karıştırıcı filmlerinden biri olarak kabul ediliyor. Film, bununla beraber meşhur oyuncu Jake Gyllenhaal’un da yıldızının parladığı yapımlardan biri. Oyuncu kadrosunda Jena Malone ve Drew Barrymore şeklinde usta adlar bulunduran film, yalnız mevzusuyla değil bununla beraber ekibiyle da dikkat çekiyor. Donnie Darko, gerçekliğin akışını, kuantum fiziğini, paradoksları, deliliği ve zamanda seyahat temalarını ele alıyor. Filmimizde yer edinen birbirini etkileyen ve bozan süre çizelgeleri, karakterleri etkileyen paradokslar oluşturuyor. Filmimizde her ne kadar gözümüzle bir kelebek görmesek de, Donnie’yi etkileyen ufak olayların büyük vakalara dönüşmesini izliyoruz.

Şansın doğası var mıdır? Chaos Theory

https://www.youtube.com/watch?v=gch9gsjwgxQ

• Çıkış Yılı: 2008
• Türü: Güldürü, Dram, Duygusal
• IMDb puanı: 6,6
• Yönetmeni: Marcos Siega
• Oyuncuları: Ryan Reynolds, Emily Mortimer, Stuart Townsend

Ryan Reynolds’un başrol oynadığı Chaos Theory, şansın doğasını ortaya çıkaran bir film. Chaos Theory, yaşamının kontrolünü tamamen elinde tutan bir insanın bigün işe geç kalmış olarak bir kelebek tesiri oluşturması üstüne yaşamının değişmesini konu alıyor. Vakit yönetimi hocası olan Frank, işe geç kalması ve bir gününü evde geçirmesi üstüne, kendisi ve ailesi üstüne oldukça şey öğrenir.

Öğrendikleri ve yaşadıkları üstüne yaşamını zamana bağlı değil tesadüfen yaşamaya kabul eden Frank’in öyküsünü seyrettiğimiz film, kelebek tesirini bilimkurgu ya da esrarengiz gerçeklik kullanmadan özetleyen filmlerden biri. Chaos Theory bununla beraber günlük yaşantımızın aslına bakarsak ne kadar rastgele bulunduğunu da gösteriyor.

Minik şeyler de büyük etkisinde bırakır yaratabilir: Happenstance

• Çıkış Yılı: 2000
• Türü: Güldürü, Dram, Duygusal
• IMDb puanı: 6,8
• Yönetmeni: Laurent Firode
• Oyuncuları: Audrey Tautou, Faudel, Eric Savin

Laurent Fiorde’nin ilk uzun metrajlı filmi olan Happenstance, kelebek tesiri teorisine bir övgü durumunda. Happenstance oldukça tatlı ve esprili bir film sadece kati bir mevzusu yok. Filmdeki karakterlerin günlük yaşamlarındaki yaptıkları ufak şeylerin hayatlarında aslına bakarsak ne kadar büyük etkilere sebep bulunduğunu gösteren film, her kaotik gördüğümüz günün güzelliğini ve rastlantısallığını konu alıyor.

Kimi zaman o ufak şeyler rahat kararlardan ibarettir: Blind Chance

• Çıkış Yılı: 1987
• Türü: Dram
• IMDb puanı: 7,9
• Yönetmeni: Krzysztof Kieslowski
• Oyuncuları: Boguslaw Linda, Tadeusz Lomnicki, Zbigniew Zapasiewicz

Tüm zamanların en büyük ve en etkili film yapımcılarından önde gelen Krzysztof Kieslowski’nin beğenilen filmi Blind Chance, listedeki birçok filmin de esin kaynağı. Filmimizde, aniden Varşova’ya gitmek isteyen Witek’i bekleyen üç değişik varyasyonu izliyoruz. Görünüşte rahat bir kararlar şeklinde duran bu üç kararın, Witek’in yaşamının geri kalanını iyi mi derinden etkileyebileceğini görüyoruz. Din ve politika şeklinde temaları da kapsayan film, yayınlanmasın arkasından 6 yıl sonrasında Polonya’da özgür hale geldi.

Kelebek etkisine bir örnek: Suveyş kanalında sıkışan yük gemisi

Geçtiğimiz yıl bu devasa yük gemisi ‘Ever Given’ın karaya oturmasıyla aksayan wc kağıdı ve kahve sevkiyatını örnek verebiliriz. Negatif hava koşulları yüzünden geminin Mısır’da karaya oturması, dünyanın herhangi bir yerinde bir insanoğlunun sevilmiş olduğu kahveyi o gün alamamasına sebep oldu. Bu aksaklık, insanoğlu için kahveden daha büyük sorunları da bununla beraber getirebilirdi…

Kelebek tesiri kaos teorisiyle aynı şey mi?

Cevabımız hayır. Kaos Teorisi, Kelebek Tesiri şeklinde bir olayın meydana gelebileceği koşulları tanımlar. Kaos Teorisi, Kelebek Tesirinin meydana gelmesine müsaade eden bir takım vaka olarak adlandırılıyor. Vaka örgüsünde Kaos Teorisini domino dizisi, Kelebek Tesirini ise ilk dominoya uygulanan güç olarak düşünebiliriz.

Kelebek tesiri ve etkilediği filmler hakkında şimdilik söyleceklerimiz bu kadar. Sizin de hayatınızı bu şekilde etkileyen ve bir kelebek tesiri oluşturan vaka var ise yorumlarda bahsedebilirsiniz.