Geceleri Otobüs Yolculuklarında Duyduğumuz Sesin Sebebi Ne?
Fark ettiyseniz otobüslerde bizi uyutan uğultu sesini hususi araçlarımızda asla duymayız. Peki bu sesi niçin yalnız otobüslerde duyarız? Yada şu şekilde de diyebiliriz, bu sesi niçin duyarız?
Bilhassa uzun sürecek gece yolculuklarında hafifçe mayışmış bir hâlde kafamızı otobüs camına yasladığımızda bir uğultu duyarız ve bu ses bizlere acayip bir halde rahatlık verir. Ses bir taraftan kulağımızda çınlarken uykuya dalıveririz.
Hatta YouTube’da yalnızca bu sesin olduğu 1 saatlik videolar bile var. Sesin ne sesi bulunduğunu daha ilkin asla sorguladınız mı bilmiyoruz sadece başlığı okuduğunuzda kafanızda bir merak uyandırdıysa sizi içeriğin detaylarına doğru alalım.
Sesi anlamayanlar için anımsatalım:
https://www.youtube.com/watch?v=hroOTxom_w8
Hususi otomobillerimizle otobüs ve tır benzer biçimde büyük araçların emek verme prensipleri ve parçaları çoğu zaman birbirinden değişik oluyor.
Otomobil fren sistemi
Ufak otomobiller ile otobüslerin farklılığına dair bir örnek verecek olursak; tırlar, ağır yükleri denetlemek için çoğu zaman hususi fren sistemleri kullanırken minik otomobiller standart fren sistemlerini kullanıyor.
İşte hususi araçlarımızda duymayıp yalnızca otobüs yolculuklarında duyduğumuz sesin sebebi de aslına bakarsak tam olarak bu şekilde bir farktan kaynaklanıyor.
Otobüslerdeki ve minik araçlardaki fren sistemlerinin farkını anladığımızda uğultunun kaynağını da öğrenmiş olacağız.
Retarder
Azca ilkin bahsettiğimiz benzer biçimde, otomobiller otobüslere gore daha düşük ağırlığa haiz oldukları için disk yada kampananın kullanıldığı nispeten daha kolay bir fren sistemi kullanılıyor. Tır ya da otobüs benzer biçimde araçlar da “birincil” ve “ikincil” şeklinde değişik fren sistemlerine haiz.
“Birincil” dediğimiz sistem aslına bakarsak otomobillerimizdeki benzer biçimde balatalar ile fren diskinin sürtünme prensibiyle çalışıyor. “İkincil” dediğimiz sistem de egzoz freni, motor freni ve hidrolik geciktirici vb. sistemleri kapsıyor. İşte bu ikincil fren sistemlerine de retarder deniyor.
Peki bu retarder nedir ve ne işe yarar?
Otobüslerde duyduğumuz, “ASMR” tesiri yaratan ve bizi uyutan ses, retarderin çalmış olduğu anlamına geliyor. Yavaşlamayı elde eden retarder, bir nevi frenleme kabiliyetine destek oluyor. Hatta kelimenin kökeni, “yavaşlatıcı” anlamına geliyor.
Şu şekilde de anlatabiliriz; fren balatalarının daha azca kullanılmasını sağlayarak aşınmayı ve extra maliyetleri azaltıyor, dik yokuşlardan inerken frenin boşalma riskinin önüne geçerek güvenlik sunuyor ve sürücü tarafınca sertliği de ayarlanabildiğinden tork kontrolünü de değişik seviyelerde ayarlayabiliyorlar.
