Bisiklette İnce Lastik Hız Artırıyorsa Otomobilde Niçin Tersi?

İnsanlığın evveliyatına baktığımızda hep bir hız merakı bulunduğunu görüyoruz. Koşu yarışlarından at yarışlarına bu hız tutkumuz, yarışabildiğimiz ve yarıştırabildiğimiz her şeyle bir hız mücadelesi olarak devam ediyor. Günümüzde de hızı öne çıkaran bol miktarda emek harcama var.

Hız için kullandığımız en temel aracılar ise kullandığımız araçlar. Araçların hız için en mühim bileşenlerinden birisi ise pek kıymetleri bilinmese de lastiklerdir. Zira araçlarımızın zemine değdiği tek nokta, lastikleri. Bisikletlerin lastikleri daha yüksek hız için inceltilirken, otomobillerin lastiği ise yayvanlaştırılıyor. Peki niçin?

Yol ve yarış bisikletlerinin lastikleri şu şekilde:

Yarış otomobillerinin lastikleri ise şu şekilde:

Ilk olarak temel fizik bilgilerimizi güncelleyerek başlamış olalım.

Daha yüksek hıza çıkmak için sürtünmeyi azaltmak gerekiyor. Zira sürtünme ne kadar fazla olursa, o denli oldukça enerji ısıya dönüşüp boşa gidiyor, ek olarak aşınmaya da niçin oluyor. Daha azca sürtünme demek, daha azca enerji kaybı demek.

Aerodinamik çalışmalarda, daha azca sürtünme yaratan yeni malzemeler geliştirilir. Bu durumda daha dar lastikler hız için daha mantıklı gözüküyor, değil mi? Lastikler o süre niçin bu kadar değişik?

Aslına bakarsak bu mevzuda cevabı bir cümleyle özetlemek istersek, gene bir lastik sloganını kullanabiliriz: “Kontrolsüz güç, güç değildir.”

Ilk olarak otomobil lastiklerini seçerken mühim olan faktörlere bir bakalım.

Yüzey Alanı: Otomobiller ağırdır, birkaç yüz kilodan süregelen ağırlığa haiz dev metal, cam ve plastik yığınlarıdır. Bu yüzden de yükü sağıtabilmek ve dengeli taşıyabilmek için daha geniş ve kalınca lastiklere gereksinim duyulur. Ek olarak daha geniş yüzeyle gelen sürtünme, daha iyi yol tutuşu da sağlar. Böylece otomobili denetlemek daha kolay hale gelir.

Hızlanma ve Durma: İvme (özetlemek gerekirse hızlanma hızı) oldukça yüksek olan otomobiller oldukça süratli bir halde yüksek hızlara çıkıp, çok da fazla süratli bir halde durmayı başarır. Daha geniş temas yüzeyi yardımıyla araçlar daha acele hızlanmak için lüzumlu tutunmaya kavuşur. Araçların durması gerektiğinde ise geniş yüzey alanı, daha kolay gücü yola aktararak durmayı elde edecektir.

Yol Tutuşu: Aracın yola tutunabilmesi, virajları dönebilmesi benzer biçimde oldukça önemli, yoksa yolculuklarımız ilk engelde tatsız şekilde son bulurdu. Daha çok güvenlik ve denetim elde eden geniş temas alanı burada da yardımcımız oluyor. Bir de yüksek hızlarda bir lastiğin doğrultusunu değiştirdiğiniz süre, lastikler daha çok yan kuvvete maruz kalıyor. Rüzgarın lastiğinizi ittiğini düşünün, yüksek hızlarda ince bir lastiğiniz olursa; bu, lastiğin kaymasına ve devrilmelere niçin olabilir.

Dayanıklılık: Otomobiller oldukça fazla güç üretmekle kalmazlar, oldukça daha uzun mesafeleri kat ederler. Kaldı ki yollar da lastikleri aşındırır. Küçücük engebeler, çukurlar, bozulmuş yüzeyler benzer biçimde etmenler de lastiklere zarar verir. Otomobillerin ağırlığı altında lastiklerin bu şartlara direnebilmesi gerekir.

Bisiklet lastikleri için ise kriterler daha değişik oluyor.

Bisikletlerin lastiklerine karar verilirken bakılan faktörleri temelde 5 ana maddeye ayırabilmemiz mümkün:

Aerodinamik: Bisikletler, yapılarının ince olması yardımıyla minimal hava direnciyle hareket edebilirler. İnce lastiklerin olması, hava direncini azaltır. Bu da daha süratli pedal çevirebilmeyi sağlar.

Hafiflik: Bisikletlerin daha hafifçe olması demek, daha kolay hızlanması ve daha iyi manevra yapabilmesi anlamına geliyor. Sonuçta bisikletler insan kas enerjisini kullanıyor, haliyle gücün izin verdiği kadar hızlanabildiği için bu incelik avantaj sağlıyor.

Esneklik: İnce lastikler daha esnek bir yapıya haiz oluyor. Bu da yolda bisikletin minik düzensizlikler sebebiyle yaşayacağı titreşim benzer biçimde sorunları ortadan kaldırmaya destek verir. Böylece daha akıcı ve daha pürüzsüz bir sürüş sağlar.

Yol Dengelemesi: Bisikletlerde sürücünün ağırlığı büyük oranda direkt lastiklerin üstüne biner. İnce lastikler, yüzey alanını azalttıkları için bu ağırlığı yola daha iyi aktarır. Ağırlığın yola daha iyi aktarılması demek, daha iyi denge sağlamak anlamına gelir. Bu da daha iyi denetim ve daha stabil bir sürüş sağlar. Bilhassa virajlar için mühim avantaj üretir.

Enerji Verimliliği: İnce lastikler, yol ile temas eden alanın da azalması anlamına geliyor. Yüzey alanı azaldıkça sürtünme uygulanabilecek alan da daha düşük oluyor. Bisikleti bir noktadan diğerine ulaştırmak için ihtiyaç duyulan güç miktarı da haliyle azalıyor.