Afganistan’da Yaşananlara Örnek 10 Film Önerisi

20 yıl sonrasında Afganistan’ı tekrardan eline geçiren Taliban, ülkeyi bilhassa hanımefendiler ve çocuklar için yaşanılmaz bir yere çevirmeye başladı. Doğdukları, yetiştikleri evden koparılan insanoğlu, birazcık şanslılarsa ülkeden kurtulmayı başardı, imkanları olmayan da Taliban’ın acımasız ellerine bırakıldı.

Olan biteni bir tek haberlerden, toplumsal medyadan kovuşturmak kimi zaman gerçekte neler yaşandığını anlamamıza yetmeyebiliyor. Bu durumda devreye, bu biçim mevzuları en gerçekçi haliyle ele alan Persepolis benzer biçimde filmler giriyor. Evlerini terk etmek zorunda kalanların, terk edemeyip Taliban’ın kurallarına uyarak kaderleri tamamen değiştirilen insanların neler yaşadıklarını anlayabilmek adına, sizler için bir film sıralaması oluşturduk.

Afganistan’da neler olup bittiğini daha iyi anlatacak 10 film

• Persepolis
• Kite Runner (Uçurtma Avcısı)
• Pervane (The Breadwinner)
• Osama
• Benim Adım Malala
• At Five in the Afternoon
• Ayın Ardındaki Güneş: Kandahar
• Kabul Express
• Heiran
• Gergedan Mevsimi
• Escape from Taliban

Şah’ın devrilmesinin arkasından İran’da yaşanmış olan dönüşümü özetleyen: Persepolis

• Yıl: 2007
• Seslendirme: Chiara Mastroianni, Catherine Deneuve, Gena Rowlands
• Tür: Animasyon, dram, yaşam öyküsü
• IMDb: 8,0

Animasyon türünde bir film olan Persepolis, şu anda Afganistan’da neler olup bittiğine en güzel örnekleri verebilecek yapımlardan ilk. 2007 yılında yapılmış bu film, Şah’ın devrilmesinin arkasından İran’da yaşanmış olan dönüşümü konu alıyor.

Film, İran Devrimi’nden ilkin ailece son aşama çağıl bir yaşam yaşayan Marjane Statrapi’nin çevresinde şekilleniyor. Bir iki gün ilkin dostlarıyla sokaklarda özgürce dolaşabilen Marjane, 1979 senesinde Muhammed Rıza Pehlevi liderliğinde meydana getirilen İran İslam Devrimi’nden sonrasında aniden kendini şeriatın içinde buluyor.

Afganistan ve içindekileri kişiselleştiren: Kite Runner (Uçurtma Avcısı)

• Yıl: 2007
• Oyuncular: Khalid Abdalla, Ahmad Khan Mahmoodzada, Atossa Leoni
• Tür: Dram
• IMDb: 7,6

Khaled Hosseini’nin ilk kitabı Uçurtma Avcısı, edebiyat tarihinde karşılaşabileceğiniz en acı hikayelerden birini konu alıyor. Dünyanın dört bir yanında büyük ses getiren ve hemen sonra beyaz perdeye aynı adla taşına bu yaratı, Kabil’de monarşinin olduğu dönemde Hazara olduğundan dışlandığı Hasan’ın çaresiz yaşamını ve ona destek olamayan arkadaşı Buyruk’in öyküsünü konu alıyor.

Hasan, etnik kökeni ve bunu belli eden burun yapısı ve yarık dudağı yüzünden Afganistan’da dışlanan, ailesi hor görülen bir çocuktu. Babasının kahyalık yapmış olduğu evin oğlu Buyruk’le yakın dost olan, sadece etnik kökeni yüzünden bunu Buyruk’in babasından saklamak zorunda kalan minik çocuk, mahallenin en acımasız evladı olan ve büyüdüğünde Taliban örgütüne katılan Assef tarafınca yaşamının darbesini yer ve ömrü süresince ne bu darbeyi, ne de Buyruk’in o anda ona yardım edemeyişini unutamaz.

Bayanların zulme uğramış olduğu ülkede adam benzer biçimde davranmaya çalışan Parvana’nın hikayesi: Pervane (The Breadwinner)

https://www.youtube.com/watch?v=WxZPmjuivSE

• Yıl: 2003
• Seslendirme: Saara Chaudry, Soma Chhaya, Noorin Gulamgaus
• Tür: Animasyon, dram
• IMDb: 7,7

2017 senesinde animasyon türünde beyaz perdeye taşınan Pervane, En İyi Animasyon Filmi türünde Oscar adaylığına layık olmuştu. Tıpkı Persepolis benzer biçimde animasyon olmasına karşın gerçeği en hakiki şekilde yansıtan bu film, Afganistan’ta haksız bir halde tutuklanan babasının bıraktığı boşluğu doldurmak için uğraşan 11 yaşlarında minik bir kız olan Parvana’nın öyküsünü konu alıyor.

Afganistan, o dönemde gene Taliban’ın kontrolü altındaydı ve o zamanlar bayanların yanlarında adam olmadan çalışıp eve ekmek getirmesi pek mümkün değildi. Babası Taliban tarafınca tutuklandıktan sonrasında ailesine bakmak için çalışmak zorunda kalan Parvana, cinsiyetini gizlemek için saçlarını kısacık keser ve hayatına adam görevi yaparak devam etmek zoruna kalır.

Taliban’ın gerçeklerini gösteren: Osama

https://www.youtube.com/watch?v=54sKYNvd3CY

• Yıl: 2003
• Oyuncular: Marina Golbahari, Zubaida Sahar, Khwaja Nader
• Tür: Dram, harp
• IMDb: 7,4

Yönetmenliği Siddiq Barmak’ın yapmış olduğu 2003 yılında yapılmış Osama filmi, tıpkı Parvana benzer biçimde para kazanmak için adam görevi yapmak zorunda kalan bir kadının öyküsünü konu alıyor. Taliban’ın kuralları gene aynı, şartlar hanımefendiler için son aşama zorlayıcı sadece ortada, ailesine bakmak zorunda kalan, çaresiz hanım Osama vardır.

Yabancı Dilde En İyi Film branşında Altın Küre ödülüne layık görülen Osama, Taliban’ın filmleri yasaklamasından sonrasında tüm sahneleri Afganistan’da çekilen ilk film olma hususi durumunu taşıyor. Afganistan, Hollanda, Japonya, İrlanda ve İran ile beraber internasyonal bir iş birliği ile çekilen bu film, tarihin iyi mi acı verici bir halde tekerrür ettiğini görmeniz için mükemmel bir örnek.

Taliban’a karşı tek başına savaşım eden Malala’nın hikayesi: Benim Adım Malala

• Yıl: 2015
• Oyuncular: Malala Yousafzai, Ziauddin Yousafzai, Toor Pekai Yousafzai
• Tür: Belgesel, yaşam öyküsü
• IMDb: 7,0

İzleyebileceğiniz en iyi belgesellerden kabul edilen Benim Adım Malala, Taliban’ın kız evlatların eğitimini engellemesinden sonrasında örgüte karşı tek başına dünya genelinde bir savaşım vermeye başlamış olan Malala Yusufzay’ın yaşamını konu alıyor.

Hemen hemen fazlaca minik yaşlardayken Taliban’ın yargı sürdüğü şimal Pakistan’da yaşayan Malala, uzun seneler süresince kız evlatlarının eğitimi için verdiği savaşım ile dünya gündemine oturmuş, Taliban tarafınca iki kere saldırıya uğramıştı. Başından ve boynundan yaralanmasına karşın hayata tutunan, sıfırdan konuşmayı ve yazmayı öğrenen Malala, yaşamı süresince bu davadan iyi mi vazgeçmediğini Benim Adım Malala adlı belgeselde konu alıyor.

Taliban’ı destekleyen bir baba ve Afganistan’ın başkanı olmak isteyen genç bir kadının hikayesi: At Five in the Afternoon

• Yıl: 2003
• Oyuncular: Agheleh Rezaie, Rezi Moheb
• Tür: Dram
• IMDb: 6,9

Orijinal adı Panj e ars olan bu film, Taliban’ın düşüşünden derhal sonrasında babasıyla beraber yaşayan bir genç kız olan Noqreh’in yaşamını konu alıyor. Noqreh’in babası, Taliban rejimini desteklediği için yaşananlardan memnun değildir ve aile yapısının bozulmaması için kızını Kuran kursuna göndermeye karar verir. Sadece Noqreh, Kuran kursuna gitmek yerine Afganistan Başkanı olma hayaliyle çıkmış olduğu yolda eğitim almaya karar verir.

Ülkede yaşananlar Noqreh’in peşini bırakmaz ve genç hanım, ailece sığınacak bir yer aramaya adım atar. Bu sırada Noqreh Afganistan’ın başkanı olmak için sesini duyurmasına destek olabilecek birini bulur sadece Noqreh’in babası, orada torununu kaybedeceğinden habersiz bir halde ahlaksız bulunduğunu düşündüğü şehirden uzaklaşmak ister ve ailesi ile beraber çölün ortasına doğru bir yolculuğa çıkar.

Kız kardeş için çıkılan seyahat ve fazlasıyla acı: Ayın Ardındaki Güneş: Kandahar

• Yıl: 2001
• Oyuncular: Nelofer Pazira, Hassan Tantai, Ike Ogut
• Tür: Yaşam öyküsü, dram, harp
• IMDb: 6,8

2001 senesinde gösterime çıktığında herkesi derinden etkileyen Ayın Ardındaki Güneş: Kandahar, biri Kanada’da diğeri Afganistan’da yaşayan iki Afgan kız kardeşin yaşadıklarını konu alıyor. Afganistan’dan Kanada’ya kaçmayı başaran Nefes, bigün kız kardeşinden intihar edeceğine dair bir mektup alır ve kardeşini kurtarmak için Afganistan’a geri dönmeye karar verir.

Nefes, Afganistan’a giden yol süresince onlarca hikayeyi, anıları kayıt altına alır ve bu tarz şeyleri, Taliban’ın mecburi hale getirmiş olduğu burkalardan giymek zorunda kalıp sesini duyuramayan kız kardeşine ümit olması için ulaştırmaya çalışır.

Taliban’ın yol açmış olduğu Afganistan şartları: Kabul Express

• Yıl: 2006
• Oyuncular: John Abraham, Arshad Warsi, Salman Shahid
• Tür: Dram, serüven
• IMDb: 6,8

Yönetmenliğini Mezar Khan’ın üstlendiği 2006 yılında yapılmış Kabul Express, Afganistan’dan Pakistan’a geçmeye çalışan bir insanın, Hindistan’dan Afganistan’a haber hayata geçirmeye gelen iki muhabirin ve Afganistan’da senelerdir fotoğrafçılıkla uğraşan bir kadının yaşadıklarını konu alıyor.

Film, kolay bir anlatımla bu 4 kişinin yolculuğunu konu alıyor sadece yol süresince Afganistan şartları, Taliban yüzünden gelen ölümler ve insanların yaşamış olduğu dram, seyircide resmen bir tokat tesiri yaratıyor.

Aile ve sevilen insan arasındaki seçim: Heiran

• Yıl: 2009
• Oyuncular: Baran Kosari, Mehrdad Sedighian, Farhad Aslani
• Tür: Dram, duygusal
• IMDb: 6,7

Heiran, Afgan olduğundan dışlanan bir gencin ve olanaksız denebilecek bir aşkın öyküsünü konu alıyor. Shalizeh Arefpoor’un yönetmiş olduğu bu filmimizde, Taliban’ın kontrolü altındaki Afganistan’dan İran’a ortalama 3 milyon sığınmacı gönderilir. İran’da yaşayan insanoğlu, Afgan’ların ülkede büyük sorunlara yol açtığını düşünerek onları dışlamaya adım atar.

Bu sırada Heiran adındaki genç bir kız, Afgan bir sığınmacı olarak çalışan bir gence sevgi duymaya başlar sadece ailesi bu evliliğe karşı gelir. Heiran da sevilmiş olduğu adam ve ailesi içinde bir seçim yapmak zorunda kalır.

İran’dan İstanbul’a uzanan seyahat: Gergedan Mevsimi

• Yıl: 2003
• Oyuncular: Monica Belluci, Yılmaz Erdoğan, Behrouz Vossoughi
• Tür: Dram, tarih, gerilim
• IMDb: 6,4

Başrollerinde Monica Belluci, Yılmaz Erdoğan ve Beren Saat benzer biçimde mühim adların bulunmuş olduğu bu film Afganistan’da geçmiyor sadece İran’da meydana getirilen devrimin, insanları birbirinden iyi mi ayırdığını trajik bir halde gözler önüne seriyor.

Bahman Gobadi’nin İran’ı terk ettikten sonrasında çekmiş olduğu ilk film olma hususi durumunu taşıyan bu film, İran İslam Devrimi’nde haksız yere 27 senelik hapis cezasına doğal tutulan Kürt ozan Sadegh Kamangar’ın yaşamını konu alıyor. Sadegh’in eşi ve evlatları, Sadegh’in yalan ölüm haberini aldıktan sonrasında İstanbul’a taşınma sonucu almıştır ve 27 yıl sonrasında bu gerçeği öğrenen ozan, ailesine yine kavuşabilmek için İran’dan yola çıkıp İstanbul’da onları aramaya adım atar.

Taliban tarafınca öldürülen kadının kaleminden: Escape from Taliban

https://www.youtube.com/watch?v=3EL5lxsTHVg

• Yıl: 2003
• Oyuncular: Manisha Koirala, Nawab Shah, Vineeta Malik
• Tür: Gerilim, dram, serüven
• IMDb: 4,4

Listenin son esnasında yer edinen Escape from Taliban’ın, son aşama acı verici bir hikayesi var. Film, Sushmita Banerjee adlı hanım yazarın A Kabuliwala’s Bengali Wife adlı kitabından uyarlanarak beyaz perdeye taşınmış ve Afganistan’da yaşayan, Taliban tarafınca idam cezasına mahkum edilen bir kadının Afganistan’dan kaçış öyküsünü konu alıyor.

Taliban’ın kurallarına uymadığı için idam cezasına çarptırılan kadının yaşadıklarını en gerçekçi şekilde ele alan Sushmita Banerjee, bu kitabı yazdığı ve bazı gerçekleri dünyaya duyurmaya çalmış olduğu için Taliban militanları tarafınca silahla vurularak öldürülmüş. Uzun seneler sonrasında Afganistan’ı tekrardan eline geçiren Taliban’ın ne kadar acımasız olabileceği mevzusunda düşünce sahibi olmak isterseniz, Ujjal Chattopadhyaya tarafınca yönetilen bu filme bir göz atabilirsiniz.