Otomobil Camlarının Ardındaki Dâhiyane Mekanizma
Arabanızla gezi ederken camını kolay bir tuşla iyi mi hemencecik bir aşağı bir yukarı hareket ettirebildiğinizi, içinde iyi mi bir mekanizma olabileceğini asla düşünmüş müydünüz?
1940’larda ilk kez ortaya çıkan elektrikli cam mekanizması, zenginlere yönelik otomobillerde bulunan lüks bir özellikti. Hidroelektrik sistemle çalışan elektrikli camlarla donatılmış ilk otomobil ise Packard 180’di. 80’li yılların sonlarına geldiğimizde, internasyonal pazarda birçok otomobilin camı elektrikliydi artık.
Otomobil camlarının ardındaki bu başarıya ulaşmış mühendislik tasarımına haiz mekanizmanın iyi mi işlediğine, öncesinde kullanılan kollu mekanizmayı da inceleyerek bakalım.
Eski arabalardaki cam mekanizması iyi mi işliyordu?
Eski otomobillerde karşılaşabileceğimiz kollu cam açma mekanizması, hayatımızda o denli yer etti ki hâlâ trafikte bir münakaşa anında “Camı aç!” demeye karşılık olarak kol çevirme hareketini görebiliyoruz. Hatta izleyenler bilir, Cem Yılmaz’ın “Fundamentals” stand-up’ında bu mevzuyla ilgili bir bölüm vardı.
Her neyse konumuzu fazlaca dağıtmayalım. Bu eski arabalardaki kol, pencereyi itmekle ya da çekmekle görevliydi. Fazlaca karmaşık bir mekanizması yoktu, kolay bir krank ve dişli düzeneğiyle yapılabiliyordu.
Krank döndüğünde, camın parçaları hareket ediyor ve cam açılıyor ya da kapanıyordu. Yukarıdaki “Lesics” adlı YouTube kanalının animasyonlarıyla fazlaca daha net kavrayabiliyoruz mekanizmayı.
Sonrasında bir destek noktası daha eklendi ve makas mekanizması ortaya çıktı.
Camların tek bir noktadan desteklenerek yukarı kaldırılması yada aşağı indirilmesi, sürtünmedeki minik bir fark yüzünden dengesizliğe yol açabiliyordu. Sadece cama ikinci bir desteğin sağlanması, bu probleminin önüne geçebildi.
Makas tipi mekanizma denilen bu sistemde, bağlantıların bir ucu ortada döndürülürken öteki ucu sürgülere bağlı. İkinci destek, mekanizmayı fazlaca daha sağlam kılıyor. Aynı sistem, katlanır kapı ve bilgisayar klavyesi şeklinde yerlerde de kullanılıyor.
Makas mekanizmasına haiz otomobil camlarında hâlâ her şey kusursuz değildi.
Yeni mekanizmayla da pencereler, ansızın aşağı düşebiliyordu. Bunun önüne geçmek için dönme noktasına bir spiral yay yerleştirdiler. Bu yay, pencerenin yukarı doğru hareketi esnasında gevşerken aşağı doğru hareketinde sıkışıyordu.
Böylece cam ansızın düşmüyordu ve efor da azalmıştı. Fakat problemler burada da son bulmadı. Sistemdeki en büyük açık; camların, arabanın dışından iterek yada çekerek açılabilmesiydi. Hırsızlığa açık davetiye kısaca.
Bu problemin önüne geçmek için sonsuz dişli düzeneği tasarlandı.
Sonsuz dişlinin, çark dişlisini döndürebileceği sadece çark dişlisinin, sonsuz dişliyi döndüremeyeceği bir mekanizma. Krank, sonsuz dişliye bağlı olduğundan mekanizmayı yalnızca yolcu çalıştırabilir. Birisi camı hareket ettirmeye çalıştığında ise hareket, sonsuz dişliye gider ve her şey sıkışır.
Günümüzdeki elektrikli mekanizmalarda olan şey ise dişli düzeneğine küçük bir DC motor bağlanması. Yukarıdaki görselde gördüğünüz suretiyle manuel pencere, basitçe elektrikli pencereye dönüşüyor.
Bu tasarım da makara ve halat sistemiyle geliştirildi. Aşağıdaki animasyonda gördüğünüz suretiyle halatla bağlantılı sürgüler, camı destekliyor.
Elektrikli camların avantajlarını ve dezavantajlarını sıralayacak olursak:
Yeni nesil camlardaki mekanizma, sürüş esnasında tek bir düğmeye dokunarak camları kolayca denetim etmeyi sağlar; sürücü, tüm camları denetim edebilir; fazladan bir kuvvet gerektirmez.
Öte taraftan bu elektrikli camların parçaları, zaman içinde en kolay aşınan parçalardandır. Hatta kimi zaman cam, yerinden çıkabilir ve arızaya niçin olabilir.
Otomobillerle ilgili merak mevzusu olabilen konulardan birini daha aydınlattığımız içeriğimiz bu kadardı. Peki siz hangi cam sistemini tercih ediyorsunuz? “Ben nostalji insanıyım, eski tip iyidir.” diyenlerden misiniz yoksa “Minimum efor, maksimum verim. Bu şekilde devam.” diyenlerden mi?
