Otomobil, Yanlış Vitese Atılınca Niçin Sarsılır?

Düz vites bir otomobil kullanmak, otomobil gurmeleri iyi bilecektir ki en keyifli ve iyi kullanmanızı ödüllendirici otomobil sürüş deneyimini sağlar. Sadece hem de birazcık beceri ve dikkat gerektirir, zira dikkatli olmazsanız sürücülerin yaygın olarak karşılaşmış olduğu ‘vites değiştirirken otomobillerinin sarsılması yada teklemesi’ durumunu yaşayabilirsiniz.

Rahatsız bir sürüş deneyimine yol açan, yakıt verimliliğini azaltan ve motorunuza/şanzımanınıza zaman içinde zarar veren bu durum hakkaten sinir bozucu. Bu sinir bozucu duruma yol açan birkaç sebep var, belirgin olanı doğal ki yanlış vitese atmak. Bi’ ona değinelim, arkasından öteki sebeplerini ve önlemlerine de geleceğiz.

Ilkin ana sorumuzu cevaplayalım: Arabayı yanlış vitese atınca niçin sarsılırız?

Arabayı yanlış vitese atmanın niçin olduğu sarsıntılar, motordaki ve öteki mekanik bileşenlerdeki aşırı yüklenmeden doğar. Otomobil, değişik hız ve tork değerleri için tasarlanmış birden fazla vitese haizdir ve doğru vites seçimi, aracın verimli bir halde hareket etmesini sağlar. Sadece yanlış vitese atmak, motordaki hız ve tork oranının yanlış olması sebebiyle aşırı yüklenmeye niçin olabilir.

Mesela, arabanın hızı yavaşlarken ve sürücü bir sonraki vitese geçmek için debriyaj pedalını çekerken, aracın hızına uygun olmayan bir vites seçilirse, motordaki tork gereksiz yere artar. Bu fazla tork, motordaki ve şanzımandaki dişli ve öteki mekanik bileşenlerin aşırı yüklenmesine niçin olur. Bu da aracın sarsılmasına ve hatta zarar görmesine niçin olabilir.

Bundan dolayı, otomobil kullanırken doğru vitese geçmek önemlidir. Her otomobil, hangi vitesin hangi hız ve tork aralıkları için en uygun bulunduğunu belirleyen bir kullanım kılavuzuyla beraber gelir. Eğer yanlışlıkla yanlış vitese attıysanız ve derhal doğru vitese geçmezseniz ciddi arızalarla karşı karşıya kalabilirsiniz.

Vites değiştirirken arabanın sarsılmasının öteki yaygın sebepleri nedir?

Vites değiştirirken aracınızın sarsılmasının, yanlış vitese atmak haricinde da birçok sebebi var, sadece bunların hepsi tek bir noktada özetlenebilir: motor devri ile şanzıman hızı arasındaki uyumsuzluk.

Vites değiştirdiğinizde, motor devrini şanzımanın hızıyla senkronize etmeniz gerekir. Oldukca erken yada oldukça geç vites değiştirirseniz ya da debriyajı oldukça süratli yada oldukça yavaş bırakırsanız, torkta ani bir değişim yaratarak otomobilinizin sarsılmasına niçin olmuş olursunuz.

Bu ana niçin haricinde da vites değiştirirken aracınızın sarsılmasının birkaç sebebi mevcut. Gelin, bunlara birlikte göz atalım:

Aşınmış yada arızalı bujiler

Bujiler, motor silindirlerindeki yakıt-hava karışımını tutuşturmak için kıvılcım oluşturan minik cihazlardır. Aşınmış yada arızalıysa motorunuzun dengesiz çalışmasına ve vites değiştirirken sarsılmasına niçin olacak şekilde teklemeye niçin olabilirler. Bujilerinizi her averaj 48.000 kilometrede bir yada üreticinizin tavsiyelerine bakılırsa değiştirmelisiniz.

Tıkalı yada kirli yakıt enjektörleri

Yakıt enjektörleri, yakıtı motor silindirlerinize kati bir miktar ve zamanlamayla püskürten cihazlardır. Tıkanmış yada kirliyse motorun yanma sürecini bozacak ve vites değiştirirken sarsıntıya yada teklemeye niçin olacak şekilde oldukça fazla yada oldukça azca yakıt verebilirler. Yakıt enjektörlerinizi her averaj 80.000 kilometrede bir yada üreticinizin tavsiyelerine bakılırsa temizletmeli yada değiştirmelisiniz.

Düşük şanzıman sıvısı seviyesi yada kirli şanzıman sıvısı

Şanzıman sıvısı, şanzıman bileşenlerinizin sorunsuz ve verimli çalışmasına destek olan bir yağlayıcıdır. Şanzıman yağı seviyeniz düşük yada kirliyse viteslerinizin kaymasına yada gıcırdamasına niçin olarak aracınızın sarsılmasına yada sallanmasına niçin olabilir.

Şanzıman yağı seviyenizi tertipli olarak denetim etmeli ve her averaj 48.000 kilometrede bir yada üreticinizin tavsiyelerine bakılırsa değiştirtmelisiniz.

Arızalı debriyaj bileşenleri

(Fotoğraf: Otomobil Teknolojisi)

Debriyaj sistemi debriyaj pedalını, debriyaj diskini, baskı plakasını ve volanı barındırıyor. Bu bileşenlerden herhangi biri aşınmış yada hasar görmüşse debriyajınızın kaymasına, kavramasına yada gıcırdamasına niçin olarak vites değiştirirken otomobilinizin sarsılmasına yada titremesine sebep olabilir.

Debriyaj bileşenlerinizi denetim ettirmeli ve gerekirse her averaj 80.000-160.000 kilometrede bir yada üreticinizin tavsiyelerine bakılırsa değiştirmelisiniz.

Arızalı motor yada şanzıman takozları

Motor ve şanzıman takozları, motorunuzu ve şanzımanınızı yerinde tutan ve titreşimlerini emen kauçuk yada metal braketlerdir. Bu takozlardan herhangi biri kırılır yada aşınırsa motorunuzun yada şanzımanınızın aşırı hareket etmesine niçin olarak vites değiştirirken aracınızın sarsılmasına yada sallanmasına niçin olabilir.

Motor ve şanzıman takozlarınızı denetim ettirmeli ve gerekirse her averaj 160.000 kilometrede bir yada üreticinizin tavsiyelerine bakılırsa değiştirmelisiniz.

Arabayı sarsmadan vites değiştirebilmek için ne yapmalısınız?

Vites değiştirirken sarsıntıyı önlemenin en iyi yolu yumuşak ve kırılgan vites geçişleri yapmaktır. İşte bunu yapmanıza destek olacak bazı ipuçları:

Devirinize ve hızınıza dikkat edin.

Ne süre vites değiştireceğinizi belirlemenize destek olması için takometrenizi (devirinizi gösteren gösterge) ve hız ölçer ibrenizi (KM/S gösteren gösterge) kullanabilirsiniz.

Genel bir kaide, devir ortalama 2500-3000’e ulaştığında vites yükseltmek ve devir 1500-2000’in altına düştüğünde vites küçültmektir. Sadece bu, aracınızın modeline, sürüş koşullarına ve kişisel tercihinize bakılırsa değişim izah edebilir.

Debriyaj pedalını doğru kullanın.

Debriyaj pedalına bastığınızda, zemine ulaşana kadar yumuşak ve eksiksiz yapmalısınız. Debriyaj pedalını bıraktığınızda, düzgüsel konumuna gelene kadar kademeli ve yumuşak bir halde yapmalısınız. Debriyaj pedalını oldukça süratli yada oldukça yavaş bırakmayın; bu, sarsıntıya yada teklemeye niçin olur.

Motor devrini ve şanzıman hızını eşleştirin.

Vites değiştirdiğinizde, motor devrini yeni vitesin şanzıman hızına uyacak şekilde ayarlamanız gerekir. Bunu gaz pedalını kullanarak yapabilirsiniz.

Vites büyüttüğünüzde, debriyaj pedalına basmadan ilkin gaz pedalını birazcık gevşeterek motor devrini düşürmeniz gerekir. Vites küçülttüğünüzde, debriyaj pedalına basmadan ilkin gaz pedalına hafifçe basarak motor devrini artırmanız gerekir. Bu, vitesler içinde yumuşak bir geçiş elde etmenize destek olacaktır.

Kimi zaman bu ipuçlarını izleseniz bile vites değiştirdiğinizde otomobiliniz gene de sarsılabilir, ki bu da şanzımanınızda yada aracınızın öteki bileşenlerinde bir mesele bulunduğunu gösterir. Orada da ilk alt başlığımızdaki problemlere yine göz atmanız yararlı olacaktır.

Netice olarak, vites değiştirirken sarsıntı yada tekleme sinir bozucu ve tehlikeli olabilir, sadece uygun sürüş teknikleri ve bakım ile önlenebilir ve halledilebilir. Verdiğimiz ipuçlarını takip bu sorunları önleyebilir ve şanzımanınızın ve motorunuzun ömrünü uzatabilirsiniz.

Kaynaklar: Fred’s Autocenter, Science ABC, Crown KIA, Fast Lane European