Çinli Elektrikli Vasıta Devi BYD, Tesla’ya Iyi mi Kafa Tuttu?

Çağıl dönemin bir peri masalı şeklinde anlatılabilecek bu hikâyede; Çin’in en yoksul bölgelerinden birinde yetim bir çocuk, dünyanın önde gelen elektrikli vasıta üreticisi hâline geliyor. Film şeklinde görünse de bu başarı hikâyesi, Wang Chuanfu‘ya ilişik.

Kurduğu BYD’nin araçları şu anda 60’tan fazla ülkede satışta; BYD, geçen yıl Amerikan rakibinden 42.000 vasıta daha çok satarak Tesla’yı geride bıraktı ve dünyanın en büyük elektrikli vasıta üreticisi ünvanını elde etti.

Ilk olarak Wang Chuanfu’yu yakından tanıyalım.

1966 yılının Nisan ayında Çin’in Anhui eyaletinde yoksul bir ziraatçi ailesinin evladı olarak doğan Chuanfu, liseye giderken anne babaları öldüğü için abisi ve ablası tarafınca büyütüldü.

Liseden sonrasında Merkezî Cenup Sanayi Üniversitesinde metalurjik fizikokimya okuyabilmek için burs kazanmıştır ve 1987 senesinde mezun oldu. Peşinden 1990 senesinde Pekin Demir Dışı Metal Genel Araştırma Enstitüsünden yüksek lisans derecesi aldı.

Birkaç yıl devlet araştırmacısı olarak çalıştıktan sonrasında, Chuanfu 1995 senesinde hususi sektöre geçerek Shenzhen haricinde kuzeni Lu Xiangyang ile beraber bir cep telefonu batarya üretim şirketi kurdu ve ona BYD Company adını verdiler.

Şirket, başlangıçta 300.000 dolar ana para ile kuruldu. Chuanfu, o dönemde firmanın adının herhangi bir şeyi temsil etmediğini söylese bile, bugünlerde “Hayallerini İnşa Et” anlamına geldiğini biliyoruz.

Doğru stratejileri yardımıyla, cep telefonu bataryalarında kısa sürede başarıya ulaştılar.

Başlangıçta firmanın stratejisi oldukça basitti: başarıya ulaşmış ürünleri yansılamak etmek ve maliyetleri mümkün olduğunca düşük tutmak. Japonya’daki ana para yoğun ve yüksek derecede otomatikleşmiş süreçlere rağmen, BYD kısa vadeli sözleşmelerle büyük bir iş gücü istihdam etti.

Ek olarak üretimde gerekseme duydukları mühim makineleri kendi bünyelerinde üreterek Japon rakiplerine bakılırsa birim maliyetlerinde mühim bir düşüş sağladılar.

2000 senesinde Motorola’ya, 2002 senesinde ise Nokia’ya batarya tedarik etmeye başladılar. Temmuz 2002’de ise BYD Company, dünya çapındaki üretimin %65’ini oluşturarak önde gelen NiCd batarya üreticisi hâline geldi.

Sonraki 7 yıl içinde, NiMH bataryaların ikinci büyük üreticisi ve Li-ion bataryaların üçüncü büyük üreticisi olarak pozisyonunu sağlamlaştırdı.

Tesla’nın korkulu rüyasının doğuşu: BYD Auto.

2000’li yılların başlangıcında, Çin hükûmeti yenilenebilir enerji üretimine ehemmiyet verdiği için sübvansiyon ve vergi kolaylıkları sağlamaya başladı.

Bu dönem, BYD için fazlaca uygun bir zamanlamaydı zira ürettikleri bataryaları elektrikli otomobillerde kullanabilirdi. 2003 senesinde Chuanfu’nun, Tsinchuan Automobile’ı satın almasıyla BYD Auto kuruldu.

Başlangıçta, BYD Auto, hazır bir model olan Flyer’ı üretmeye devam etti sadece 2005 senesinde kendi tasarladığı ilk model olan F3‘ü piyasaya sürdü. Bu model, Toyota Corolla‘ya benzerlik gösteriyordu sadece fazlaca daha uygun maliyetliydi.

İlk yıllarda tamamen elektrikli araçlar üretmeyen BYD, 2000’lerin sonlarına doğru BYD F3DM ve ilerleyen yıllarda BYD M3 DM modelleri ile hibrit vasıta üretimine geçerek büyük bir satış başarısı elde etti.

Stratejilerinin odak noktası, modellerinin yabancı rakiplere bakılırsa daha uygun fiyatlı olması ve bununla beraber Çinli rakiplerine bakılırsa daha kaliteli olmasıydı. Bu strateji, 2003 senesinde 20.000 Flyer üretiminden 2010 senesinde yarım milyon vasıta üretimine kadar büyümelerini sağlamış oldu.

Kontrolsüz büyümenin başlangıcı Warren Buffett’ın keşfiyle başlıyor.

2000’li yılların sonlarında, Warren Buffett, Çin’deki otomobil talebindeki gelişme fırsatını değerlendirmek istiyordu. İş ortağı Charlie Munger’ın tavsiyesi üstüne gözünü BYD’ye çevirdi.

Munger, Chuanfu’ya atıfta bulunarak Buffett’a şunları söylemiş oldu: “Bu adam, Thomas Edison ve Jack Welch’in birleşimi; teknik problemleri çözmede Edison şeklinde ve yapması gerekenleri tamamlamada Welch şeklinde bir şey. Buna benzer bir şeyi asla görmemiştim.” dedi.

Chuanfu, operasyonlarını tanıttığı sırada yatırımcıları etkilemek ve bataryaların ne kadar temiz bulunduğunu vurgulamak amacıyla bir miktar batarya sıvısı içti.

Bu etkisinde bırakan hamle işe yaramış olacak ki Berkshire Hathaway, BYD’nin %25’ini satın almak istedi. Sadece firmanın büyük bir bölümünü satmakta isteksiz olan Chuanfu, bu teklifi reddetti.

Chuanfu’nun bu ilkeli yaklaşımını pozitif değerlendiren Berkshire Hathaway, BYD’ye 230 milyon dolar yatırım yapmış oldu. Bu yatırımdan ilkin iç pazara odaklanan şirket, dünya genelindeki yatırımcıların dikkatini çekti ve firmanın yeni pazarlara açılmasını ve büyümesini hızlandırdı. BYD, 2009 senesinde 5,1 milyar dolar kıymet kazanmıştır ve Chuanfu, ilk kez Forbes Çin’in en zenginleri listesinin başlangıcında yer aldı.

Gelir kapıları, her koşula adapte olabilme kabiliyetleri yardımıyla hiçbir süre kapanmadı.

Bazı dönemlerde, satışlarda düşüş yaşansa bile BYD, işleri yine rayına oturtmayı başardı. Çin’in Shenzhen ve Hunan şehirlerinden toplu taşıma sözleşmeleri imzaladı; ek olarak Amsterdam, Frankfurt ve Los Angeles ile anlaşmalar yapmış oldu.

BYD günümüzde dünya genelinde 50.000’den fazla elektrikli otobüsün üreticisi konumunda ve ABD’da yollarda yada üretimde olan 1.000’den fazla aracı bulunmaktadır.

California’da ise büyük bir fabrikaları var ve bu fabrikada otobüslerin yanı sıra kamyon ve forklift şeklinde öteki araçları üretmekteler.

BYD, Çin’de vasıta üretip oradan modellerini öteki ülkelere taşımanın mantıklı olmadığının da bilincinde. Bundan dolayı şirket, Avrupa’daki ilk üretim tesisini Macaristan’da açacağını geçtiğimiz ay deklare etti.

Pandeminin başladığı dönemlerde birçok marka, tedarik zinciri sorunları yaşarken BYD bu sorundan kolaylıkla kaçınarak bu durumu avantajına çevirebildi.

Ek olarak pandemi esnasında maskeler üretmeye başlamış olan ilk Çinli firmalardan biri oldu ve birkaç ay içinde dünyanın en büyük üreticisi hâline geldi.

Tesla ile rekabetin başlangıcı ve sonucu.

Tesla CEO’su Elon Musk, 2011’de Bloomberg’de meydana getirilen röportaj esnasında BYD hakkında düşünceleri sorulduğunda alaycı bir halde “Otomobillerini asla gördün mü?” diyerek gülmüştür.

BYD’nin Tesla’nın tahtını devralması ve dünyanın en büyük elektrikli vasıta üreticisi olmasıyla beraber, muhtemelen artık Elon Musk alay etmiyordur.

That was many years ago. Their cars are highly competitive these days.

— Elon Musk (@elonmusk) May 27, 2023

Hatta 2023’ün başlarında kendisine bu röportaj gösterildiğinde “O fazlaca seneler önceydi. Şu günlerde otomobilleri son aşama rekabetçi” yorumunu yapmış oldu.

Bugün BYD’nin kıymeti ortalama 78 milyar dolar; bu, Tesla’nın piyasa değerinin yalnız %10’u kadar olsa bile, şirket bugünkü konumunu korumak ve ileriye götürebilmek için emek harcamaları devam ediyor.

Uzmanların söylediğine bakılırsa BYD hâlâ maksimum potansiyeline ulaşmış değil. Önümüzdeki birkaç yıl içinde BYD’nin büyümesi aynı hızla ilerleyebilecek mi, bunu süre gösterecek.