Dijital Harp Oyunları ile Saldırganlık Arasındaki İlişki

Değişen teknolojinin ilerlemesiyle günümüzde pek oldukca şey dijitale taşındı, bunlardan biri de evlatların oynadığı oyunlar. Oyun oynarken fazla sinirlenerek hiddet kontrolünü kaybeden çocuk videolarına ne olursa olsun denk gelmişsinizdir. Peki bu çocuklar oyun oynadığı için mi saldırgan davranışlar sergiliyor, esasen saldırgan ve öfkeli oldukları için mi bu tür oyunları tercih ediyorlar?

Oyun oynarken bu tür agresif davranışlar sergileyen çocuklar ebeveynlerin endişelenmesine yol açıyor. Dijital cenk oyunları, çocuklardaki saldırgan ve öfkeli davranışları arttırıyor mu; gelin, beraber bakalım.

Psikolog Albert Bandura bundan 60 yıl ilkin, evlatların çizgi filmlerden ve yetişkinlerden saldırgan davranışları öğrendiğini, bunun da çocuklardaki saldırgan davranışları artırabileceğini düşünüyordu.

Yapmış olduğu Bobo Doll Deneyleri sonucunda bunun hakikaten de bu şekilde bulunduğunu gösterdi. Deneyde agresif yetişkinle oyun oynayan çocuklar, agresif olmayan yetişkinle oyun oynayan küçüklere bakılırsa yetişkinin odada olmadığı durumlarda bile daha oldukca sertlik davranışı sergilediler.

Bu sonuçla ilişki oluşturmak isteyen bilim adamları, evlatların dijital cenk oyunlarından sertliği öğrenebileceklerini düşünüyordu. Bu yüzden araştırmalar yapılmış oldu, bildiriler gösterildi, gösterilen bildirilere antitezler üretildi.

Dijital oyunlar oynayan çocuklar en oldukca cenk oyunlarını oynamayı tercih ediyor

Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2021 senesinde “Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması” çalışmasının verilerine bakılırsa 2013 senesinde 6-15 yaşları arasındaki çocuklarda web kullanım oranı %50,8’dir. 2021 senesinde ise bu oran %82,7 çıkmıştır. Araştırmada evlatların hangi amaçla interneti kullandığı da araştırılmış. Araştırma verilerine bakılırsa, interneti kullanan evlatların %66,1 interneti oyun oynamak yada oyun indirmek için kullanıyor.

Şu demek oluyor ki çocuklardaki web kullanımı gittikçe artıyor ve çocuklardaki bu web kullanımının bir çok oyun oynamak için. 2017’de hazıralanan “Dijital Oyunlar Raporu” verilerine bakılırsa Türkiye’de en oldukca indirilen oyunların ilk ikisi cenk strateji oyunları olan ‘Clash Royale’ ve ‘Clash of Clans’. Doğal ki bu rapor beş yıl öncesine ilişkin ve veriler birazcık eski. Oyun yaşamına her gün yeni oyunlar ekleniyor. Fakat dikkat edilmesi ihtiyaç duyulan nokta ilk iki sıranın “savaş-strateji” oyunlarında olmasında.
Dijital savaş-strateji oyunları çocuklardaki saldırganlığı artırıyor mu?

Bazı araştırma verileri, dijital cenk oyunlarının çocuklarda saldırganlığı artırdığı yönünde olsalar da bazılarına bakılırsa ise dijital cenk oyunları ile saldırganlık içinde herhangi bir ilişki yok. Mesela Amerikan Psikoloji Birliği (American Psychological Associtation) olan APA’nın 2020 senesinde yayınladığı bildiriye bakılırsa dijital cenk oyunları agresif davranışları artırırken empatiyi azaltıyor.

APA’nın bunu yayınlamasından kısa bir süre sonrasında değişik ülkelerdeki psikologlar ve kriminologlardan oluşan 230 bilim insanı toplanıp halka açık bir mektup yazdılar. Mektuplarında APA’nın insanları yanlış yönlendirdiğini, saldırgan kabahat işleme ile dijital cenk oyunları oynama içinde bir ilişki olmadığını belirttiler.

Netice: İddialar ne kadar dijital cenk oyunlarının çocuklar için sertliği normalleştirdiği, çocuklardaki empatiyi azalttığı, çocuklardaki saldırgan davranışları arttırdığı yönünde olsa da bu hemen hemen kanıtlanabilmiş değil.

Çocuklar niçin etkileşimli dijital oyunları tercih ediyor?

Harp ve strateji oyunları genel olarak ekip şeklinde oynanan oyunlar oluyor. Şahıs bir klana dahil oluyor ve klandaki öteki üyelerle birlikte savaşlara katılıyor, onlardan yardım istiyor onlara yardım ediyor. Meydana getirilen bazı araştırmalarda evlatların bu tür etkileşimli oyunlarda kendini bir gruba, yere ilişkin hissetme ihtiyacı doyurulduğu için evlatların bu etkileşimli oyunları tercih etmiş olduğu bulunmuş.

Çocuklar ne tür dijital oyunlar oynamalı?

Dijital oyunlar ile saldırganlık içinde bir ilişki kurulamamış olabilir fakat bu demek değildir ki her çocuk her oyunu oynayabilir. Her oyun, yüzlerce denetimden geçiyor ve belirli bir yaş sınırına haiz oluyor. Vahşet içerikli cenk oyunlarının yaş sınırı 18, daha azca sertlik içereni de 16 oluyor.

Evlatların oyun seçiminde ilk aşama bu sınırlamalara uymak ikincisi ise çocuğunuzu tanımak ve ona, onun gereksinimlerine bakılırsa bir oyun ortamı sağlamak. Bazı çocuklar doğası gereği hassastırlar ve sertlik içinde ne olduğu yoğun olan oyunlardan uzak tutulmalıdırlar.

Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5