Fiat Chrysler’in 800 Milyon Dolar Ceza Ödediği Manipülasyonu
Otomobil şirketleri bazen çeşitli skandallarla gündeme gelebiliyor ve bu skandalların ciddi yaptırımları oluyor. Fiat Chrysler’ın emisyon skandalı da bunlardan biri.
Fiat Chrysler, 2014 senesinde İtalyan Fiat ile Amerikan Chrysler’in birleşmesi sonucunda kurulmuş olup dünyanın yedinci büyük otomobil üreticisi. 2017 senesinde yaşanmış olan skandalda bu dev şirket, 800 milyon dolar cezayla karşı karşıya kaldı. Hem büyük mali kayıplar hem de saygınlık zedelenmesi yaşadı.
İddialara bakılırsa Fiat Chrysler Automobiles, firmanın dizel araçlarında emisyon testlerini manipüle etmek için yazılım kullanmıştı. Bu da ciddi bir çevresel ve yasal bir sorundu…
Her şey EPA’nın iddiasıyla başladı.
Ocak 2017’de, ABD Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı (EPA) ve Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu (CARB); Fiat Chrysler’ın ABD’de satılan ortalama 104.000 dizel araçta (bilhassa Jeep Grand Cherokee ve Ram 1500 pikap modellerinde) emisyon testlerini manipüle eden yazılımlar kullandığını iddia etti.
Bu yazılımlar, araçların kontrol esnasında emisyon kontrollerini tam kapasiteyle çalıştırmasını sağlıyordu fakat gerçek sürüş koşullarında bu kontrolleri dönem dışı bırakarak daha yüksek seviyede azot oksit (NOx) salınımına niçin oluyordu.
Bilmeyenler için açıklayalım; bu NOx, solunum problemleri ve çevre kirliliğiyle bağlantılı zararı olan bir kirletici.
FCA, iddiaları reddetti.
EPA, FCA’nın araçlarda “defeat device” (yenilgi aleti) olarak adlandırılan yazılımlar kullandığını öne sürdü. Bu yazılımlar, araçların emisyon testi esnasında bulunduğunu tespit ediyor ve kontrol koşullarında tam emisyon kontrolü sağlıyordu.
Fakat düzgüsel sürüş esnasında bu kontroller dönem dışı kalıyor ve araçlar yasal sınırların üstünde kirletici madde salıyordu. FCA, bu yazılımları yetkililere açıklamadığı için ABD Temiz Hava Yasası’nı ihlal etmekle suçlandı.
Sadece FCA, herhangi bir manipülasyon yapmadığını ve yazılımın emisyon testlerini kötüye kullanmak etmek için değil, aracın performansını ve dayanıklılığını çoğaltmak için tasarlandığını iddia etti.
Bu durumdan etkilendiği tahmin edilen toplam vasıta sayısı şu şekildeydi:
- Dodge Ram 1500 – 14.083 tane
- Jeep Grand Cherokee – 14.652
- Dodge Ram 1500 – 31.948
- Jeep Grand Cherokee – 8.421
- Dodge Ram 1500 – 32.219
- Jeep Grand Cherokee – 2.469
2019 senesinde bir anlaşmaya varıldı.
2019 yılının Ocak ayında FCA, ABD yetkilileriyle bir anlaşmaya vararak davayı çözdü. Anlaşmada şunlar yer alıyordu:
FCA, toplamda ortalama 800 milyon dolar ödeyecek. (Bu meblağ, EPA ve CARB’ye ödenen 305 milyon dolar ceza, etkilenen vasıta sahiplerine tazminat olarak ödenen 280 milyon dolar ve çevresel iyileştirme emek harcamaları ile geri çağrımlar için ayrılan fonları içeriyor.)
FCA, etkilenen araçları geri çağırarak emisyon standartlarına uygun hâle getirmek ve onarılan araçlar için uzatılmış güvence sunmak zorunda.
FCA, gelecekte emisyon düzenlemeleri için bağımsız bir denetim programı kullanacak.
Organik olarak, FCA’nın itibarı zedelendi.
FCA’nın konuşulduğu bu mevzu, tüketici ve yatırımcıların şirkete olan itimatını kırdı. Üstelik 800 milyon dolarlık ceza ve tazminatlar şirket için mühim bir mali yük oluşturdu.
Skandal, dizel araçların popülaritesinin ABD’de düşmesine de sebep oldu.
Öteki bir taraftan; otomotiv endüstrisinde emisyon testleri yeniden gündeme geldi ve bu şeklinde ihlallerin önüne geçmek için uygulanabilecek olan denetimler kuvvetlendirildi.
