Kamyonlarda “Kayropraktik Tedavi” Iyi mi Oluyor?
Tonlarca yük taşıyan kamyonlar, bununla beraber binlerce kilometrelik yolun da fizyolojik stresine maruz kalıyorlar. Bu stres, zaman içinde kamyonların aksanlarında bazı bozukluklar oluşturabiliyor.
İşte bu bozuklukların engellenmesi de tıpkı bizlerde olduğu benzer biçimde “kayropraktik” tedavi ile mümkün hâle gelebiliyor.
“İyi de kamyonlarda bu şekilde bir tedavi olmaz ki!” demeden ilkin içeriğimizi okumanızı tavsiye ediyoruz. Hazırsak, başlamış olalım.
Aslen bu tedaviyi mekanik kayropraktik olarak adlandırabiliriz.
Bu yöntem, tıpkı insan iskeletinin tedavi edilmesinde olduğu benzer biçimde kamyonların da iskelet sisteminin yapınak ayarlarına döndürerek performansını ilk günkü hâle getirmeyi amaçlıyor. Bir çeşit hizalama olarak da düşünebiliriz.
Hizalamanın önemi, aracın tüm bileşenlerinin uyum içinde çalışmasına dayanıyor. Bir milimetrelik bir hiza kayması bile lastiklerde düzensiz aşınmaya, direksiyonun sağa yada sola çekmesine, hatta yakıt tüketiminde %5’e varan artışa yol açabiliyor.
Bilhassa ağır yük taşıyan kamyonlarda şasi ve aksların doğru açılarda konumlanmaması, süspansiyon sisteminin aşırı yük altında bozulma olmasına niçin oluyor. Bu yüzden hizalama, lastiklerden ziyade tüm mekanik sistemin ömrü için eleştiri bir bakımdır.
Peki bir kamyonun hizalamasının bozuk olduğu iyi mi anlaşılır?
Bunun en yaygın işaret, lastik dişlerinde görülen asimetrik aşınmalardır. İç yada dış kenarların balonlaşması, dişlerde dalgalı desenler oluşması, tekerleklerin yola doğru açıyla temas etmediğini gösteriyor.
Direksiyon simidinin düz yolda ortalanmaması, aracın tek yöne çekmesi yada sürüş esnasında titreşim hissi de hizalamanın acil müdahale gerektirdiğine işaret ediyor. Bilhassa virajlarda lastiklerden gelen cızırtı sesleri, tekerleklerin yolu “sürükleyerek” ilerlediğini ve açının bozuk bulunduğunu ele veriyor.
Bu probleminin tespiti için lazer tabanlı sistem ve 3D kameralı ölçüm cihazları kullanılıyor.
3D teknolojisi, tekerleklere takılan yansıtıcı plakaları milimetrik hassasiyetle çözümleme ederek caster (dik açı), camber (yatay eğim) ve toe (içe/dışa dönüklük) değerlerini anlık olarak ölçebiliyor. Bu cihazlar, ölçüm neticelerini üreticinin belirlediği toleranslarla karşılaştırıp teknisyene hangi ayarların düzeltilmesi icap ettiğini gösteriyor.
Hizalama işlemine gelecek olursak bu tedavi, süspansiyon ve direksiyon bileşenlerinin kontrolüyle başlıyor. Rot başları, U-boltlar ve yay bağlantıları benzer biçimde parçalarda gevşeklik yada aşınma var ise bunlar gideriliyor. Arkasından tekerleklere sensörler takılarak ölçüm yapılıyor.
Sapma tespit edilen açılar, mekanik müdahalelerle düzeltiliyor.
Toe ayarı için rot kolları sıkılıp gevşetiliyor, camber ayarı için şasiye kamalar ekleniyor. Arka aksların paralelliği, dingillerin milimetrik kaydırılmasıyla sağlanıyor. Son olarak kontrol sürüşüyle aracın dengesi ve direksiyon tepkisi denetim ediliyor.
Bakım periyodu ise kamyonun kullanım koşullarına bakılırsa değişim gösteriyor. Muntazam yollarda ve hafifçe yüklerle çalışan bir kamyon için yılda bir hizalama kafi olurken, çukurlu yollarda yada ağır tonajla çalışan araçlarda bu süre 6 aya kadar düşebiliyor.
Tıpkı insanoğlu benzer biçimde, araçların da mekanik sağlığını düşünmek zorundayız. Servis bakımlarını yaptırırken, bu tür aksamaların giderilmesi de, aracın uzun ömürlü kullanımı için oldukça ehemmiyet arz ediyor.
