Motosikletlerde Vites Değişimi Niçin Ayakla Yapılıyor?

Kimileri için bir tutku meselesi haline gelmiş olan motosikletler, pek çoğumuzun daha aşina olduğu otomobillerden oldukça değişik yapılara sahipler. Mesela otomobillerde gaz, fren ve debriyajı ayak ile denetim ederken, motosikletlerde ise el ile denetim ediyoruz. Vites değişimi ise otomobillerde el ile yapılırken, motosikletlerde ayak ile yapılıyor.

Peki bunun sebebi tam olarak ne? Otomobillerdeki sistem oldukça kullanışlıyken motosikletlerde niçin tersine bir yöntem belirleniyor?

Sürücünün rahat ve dengeli bir sürüş yapması için bu yöntem tercih ediliyor.

Günümüz motosikletleri, tıpkı otomobiller benzer biçimde manuel, yarı otomatik yada otomatik vites (daha oldukca elektrikli scooter benzer biçimde modeller) seçeneklerine sahipler. Bunların en yaygın olanları ise manuel vites motosikletler.

Mühendisler, en iyi konforu ve sürüş güvenliğini sunabilmek için debriyaj ile gaz pedalını gidona, vitesi ise alt kısımdaki bir alana koymuşlardır. Sürücüler bu sayede kolaylıkla ve güvenle vites değişimi yapabilirler.

Bir motosiklette iyi mi vites değiştirilir?

Bir motosiklette vites değiştirebilmek için üç uzvunuzun eş zamanlı olarak kullanılması gerekir. Bu uzuvlar sırasıyla sol el, sol ayak ve sağ eldir. Gidonun sol tarafında debriyaj bulunur. Ilkin buna basan sürücü, sonrasında da sol ayak tarafında bulunan vites kolunu hareket ettirir. Sağ elinin altındaki gaz pedalı ise motorun hızlanmasını sağlar.

İşte bu eş zamanlı hareket için en rahat yerleşim, gaz ile debriyajın ellerle denetim edilmiş olduğu, vites kolunun ise ayakla yönetildiği pozisyondur. Bu sayede sürücüler kırmızı ışıkta beklerken her iki ayağını da kullanarak motosikletin dengesini sağlayabilirler.

Eski motosikletlerde ise daha ilkel yapılar mevcuttu. Bilhassa de Harley Davidson motosiklet kullanmak pek oldukca şahıs için zulümdü.

Harley Davidson, acayip bir tasarım oluşturdu. Mühendisler, tıpkı arabalardaki benzer biçimde vites topuzu tasarladılar ve bunu da yakıt deposunun sol tarafına yerleştirdiler. Sol ayak ise debriyaj için kullanılacaktı. Üstelik debriyaj, bırakıldığı vakit öylece kalıyordu.

Sürücü, bu özellik yardımıyla ayağını anlık olarak kullanıp boşa çıkarabilirdi. Bu güvenliydi. Zira çalışır durumdaki hareketsiz bir motosiklet, sol ve sağ ayak yardımı ile dengede tutulabilirdi.

Sadece modifiye tutkunu sürücüler bu sistemi özelleştirip, intihar debriyajı olarak anılan bir sistem buluş edeceklerdi…

*Yakıt deposuna bağlı bir vites topuzunu görüyorsunuz. Gidon ile arasındaki mesafe kısa ve pek de kullanışlı görünmüyor.

Motor sahipleri vakaya dahil olunca işler değişti: “İntihar debriyajı” yapınak tarafınca değil, sürücüler tarafınca buluş edilmişti!

Ayakla denetim edilen debriyaj ve vites topuzları, kimi vakit arızalar kimi vakit ise modifiye emekleri sebebiyle değiştirildi. Bilhassa de motosikletlerini yarışmak için elden geçiren sürücüler, yapınak çıkış sisteminin neredeyse yarısını söktüler.

Yakıt deposuna bağlı vites topuzu, direkt şanzımanın üstüne bağlanmıştı. Ek olarak bırakıldığı benzer biçimde kalan debriyaj sistemi de tarih olmuş, yaylı debriyaja geçilmişti.

Modifiye bir kez başladı mı kolay kolay duran bir emek verme değildi. Chopper olarak da malum alçak yapılı motosikletlerin ünlenmesi, motosiklet sahiplerini bu alana yönlendirmişti. En güzelini yapmak isteyen modifiye tutkunları, gidon mesafesini uzatmaya başladılar. Bu kez de kavis artmış, teker uzaklaşmış ve fabrikadan çıkan motosikletlerin ön fren kabloları için kafi mesafe kalmamıştı.

Ne oldu biliyor musunuz? Modifiye tutkusu, ön frenden vazgeçilmesine niçin oldu. Modifiye edilmiş chopper’ların neredeyse hiçbirinde ön fren yoktu.

Demiştik ki modifiye edilen motosikletlerde vites değiştirebilmek için sol ayakla debriyaja basılı tutmak, sol el ile vites topuzunu kullanmak, sağ el ile de gaz vermek gerekecekti. İşte bu durumun ön freni olmayan chopper’lar ile birleşmesi, intihar debriyajı sistemini ortaya çıkartmış oldu.

Sürücü, bu şekilde bir kurulumda yalnız sağ bacağını boşa çıkarabilecek, motosikletin tüm dengesini bu uzuvla sağlamaya çalışacaktı ki bu muhteşem zorluktaydı.

Bunun heyecanlı bulunduğunu düşünmüş olabilirsiniz sadece dik bir bayırda durmak zorunda kaldığınızı düşünün. Yada dümdüz yolda giderken önünüze ansızın bir canlı çıktığını varsayın. Durmak ve dengede kalmak bu tür olasılıklarda ciddi anlamda zorlaşacağından, kendi sonunuz için zemin hazırlamış olacaksınız.

İntihar debriyajı, bugün bilhassa de chopper motosikletlerde hala yaygın. Sadece markaların neredeyse tamamı, artık oldukca daha güvenli olan geleneksel, el debriyaj sistemini kullanıyorlar.