Otomobil Camları Kırıldığında Niçin Minik Parçalara Dağılır?
Otomobillerin ön ve yan camları değişik şekilde üretilmekte. Bu da kırılma şekillerinde bile farklılığa yol açıyor. Peki bunun sebebi tam olarak ne?
Otomobilinizle yolda giderken seken bir taşın yan camınıza çarpıp onu tuzla buz ettiğini hayal edin… Ya da bir hırsızlık vakasında kırılmış bir otomobil camı görmüş de olabilirsiniz. Eğer fark ettiyseniz bu camlar evimizdeki bir bardak yada tabak şeklinde büyük ve keskin parçalara ayrılmaz.
Bunun yerine neredeyse kum tanesi şeklinde binlerce minik ve köşeleri daha küt parçacığa dağılır. Peki, asla bu durumun sebebinin ne işe yaradığını merak etmiş miydiniz? Niçin otomobil camları değişik bir halde kırılarak yaşam kurtaran bir özelliğe haiz?
Otomobil camları niçin tuzla buz olmuyor?
Bu durum aslen tamamen bilgili bir mühendislik harikası ve tamamen güvenliğiniz için bu şekilde tasarlanıyor. Eğer otomobil camları da düzgüsel camlar şeklinde kırılsaydı, bir kaza anında etrafa saçılacak büyük ve jilet şeklinde keskin cam parçaları, sürücü ve yolcular için ölümcül yaralanmalara sebep olabilirdi.
İşte bu sebeple otomobil üreticileri, can güvenliğini en üst seviyeye çıkarmak için günümüzde de adını çoğunlukla duyduğumuz “temperli cam” isminde olan hususi bir cam türü kullanıyor. Bu camın ardındaki teknoloji, kırılma anında tehlikeyi en aza indirmeyi amaçlıyor.
İşin sırrı: Temperli cam
Otomobillerin yan ve arka camlarının kum şeklinde dağılmasının arkasındaki büyülü çözüm “temperleme” işlemidir. Temperli cam, düzgüsel camın oldukca hususi bir işlemden geçirilmesiyle elde edilir. Bu süreç genel olarak şöyledir:
- Aşırı Isıtma: Düzgüsel cam, ortalama 650°C şeklinde oldukça yüksek bir sıcaklığa kadar ısıtılır. Bu ısı, camın neredeyse erime noktasına yaklaştığı bir seviyedir.
- Ani Soğutma: Tam bu noktadayken, camın dış yüzeyine yüksek basınçlı hava ansızın püskürtülür. Bu şok soğutma işlemi, camın dış yüzeyinin iç kısmından oldukca daha süratli bir halde soğuyup sertleşmesini sağlar.
Bu ani soğutma, camın yüzeyinde çok önemli bir tazyik gerilimi (dıştan içe doğru bir sıkıştırma kuvveti) oluştururken, camın iç kısmı daha yavaş soğuduğu için gerilim altında kalır (içten dışa doğru bir çekme kuvveti). Dış yüzeyi adeta bir zırh şeklinde sıkışmış, iç kısmı ise gerilmiş bir yay şeklinde hazırda bekleyen bir yapı oluşur.
İşte bu yüzden temperli cam, düzgüsel bir cama bakılırsa darbelere karşı 4-5 kat daha dayanıklıdır sadece dayanıklılık sınırını aşan sert bir darbe aldığında, iç ve dış kısımdaki bu dengeli gerilim anında bozulur. İçerideki gerilmiş yapı aniden kendini özgür bırakır ve tüm camın saniyeler içinde binlerce minik, künt bölüme ayrılmasına niçin olur. Bu parçaların kenarları keskin olmadığı için ciddi kesik riskini ortadan kaldırır.
Peki ya ön cam? O niçin değişik?
Dikkatli bakarsanız ön camların kırıldığında yan camlar şeklinde dağılmadığını, bunun yerine örümcek ağı şeklinde çatlayarak tek parça halinde kaldığını görürsünüz. Bunun sebebi ise ön camlarda “lamine cam” kullanılmasıdır.
Lamine cam, iki cam tabakasının arasına PVB (Polivinil Butiral) isminde olan saydam ve dayanıklı bir plastik film konularak üretilir. Bir darbe anında cam kırılsa bile, bu parçacıklar aradaki yapışkan plastik katmana tutunur ve dağılmaz. Bu hızla gelişen teknolojinin ise ön camda kullanılmasının iki dirimsel sebebi vardır:
- Yolcu Güvenliği: Kaza anında yolcuların araçtan fırlamasını engeller.
- Dış Etkenler: Dışarıdan gelebilecek taş, kuş şeklinde nesnelerin içeri girmesini önler ve sürücünün görüşünü tamamen kaybetmemesini sağlar.
Temperli cam ile lamine cam arasındaki temel fark nedir?
En temel fark kırılma şekilleridir. Temperli cam, kırıldığında güvenli minik parçalara ayrılır ve çoğu zaman yan/arka camlarda kullanılır. Lamine cam ise kırıldığında aradaki plastik katman yardımıyla dağılmaz, tek parça kalır ve çoğu zaman ön camlarda kullanılır.
Niçin tüm otomobil camları lamine camdan yapılmıyor?
Bunun birkaç sebebi var. Birincisi maliyet. Lamine cam üretimi daha pahalıdır. İkincisi ve daha önemlisi ise acil durum çıkışlarıdır. Bir kaza sonrası kapıların açılmadığı bir durumda, yan camların kolayca kırılarak bir kaçış yolu oluşturması gerekir. Lamine camı kırmak oldukca daha zor olsa gerek.
Kırılan bir otomobil camı onarım edilebilir mi?
Temperli cam (yan/arka) kırıldığında tamamen dağıldığı için tamiri mümkün değildir, kesinlikle değiştirilmesi gerekir. Lamine ön camlarda ise minik taş izleri yada kısa çatlaklar, hususi dolgu malzemeleriyle bir çok süre başarıya ulaşmış bir halde onarım edilebilir.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
