Son Yıllarda Filmlerde Niçin Dost Suni Zekâlar Görüyoruz?

Suni zekâ ile kek, baharat karışımı falan meydana getirecek kadar suni zekâ mevzusunda delirmiş durumdayız. Aslen onlarca senedir mevcud, ondan ilkin de neredeyse iki yüz yıl süresince teoride tartışılmış olan suni zekâ; geçmişte kimi zaman merak uyandıran sadece çoğu zaman ürkütücü bir şey olarak karşımıza çıkıyordu.

Son yıllarda ise HAL9000 (2001: Bir Uzay Yolculuğu), Skynet (Terminatör), Cyclons (Battlestar Galactica), ED-209 (Robocop) şeklinde fena ya da düşmancıl suni zekâların yerini ne oldu da dünya tatlısı, canımızın içi makinecikler ve suni zekâcıklar aldı?

Tüm sorunlara karşın suni zekâ algısı değişiyor.

Üretken suni zekâ ile beraber bu vasıta artık her insanın kullanabileceği hâle geldi. Durum bu şekilde olunca da suni zekâ mevzusunda fazlaca sayıda münakaşa çıktı.

Iyi mi denetim edileceği, iyi mi güvenli olacağı, ne amaçlarla ne seviyeye kadar kullanılacağı mevzusunda ayrı, suni zekâ eğitiminde kullanılan içeriğin telifi ve elde edilme şekli mevzusunda ayrı tartışmalar devam ediyor.

Jean-Jacques Rousseau, sanatın amacının değerleri yıkmak ve propaganda yapmak bulunduğunu söyler. Kendisi tek cümleye indirgenebilecek bir insan olmadığı ve cümlenin bu hâli de yanlış anlaşılmaya fazla uygun olduğundan izahat yapalım derhal: Sanat size kabul edilebilir davranışların propagandasını yapar ve sizi iyi biri yapmaz, ahlakî açıdan fena hareketler yapmanızı engeller. Güç sahiplerinin toplumdan beklediği değerler ve davranışlar değiştikçe sanat da eski değerleri yıkıp yenilerine yer açar ve yeni anlayışa uygun davranışları öne çıkarır. (Bunu birazdan soracağım, o yüzden ihmal etmeyin.)

Iyi mi hissetmemiz gerektiği söyleniyor olabilir mi?

Medyanın propaganda için kullanıldığını çoğumuz görebiliyoruz. Aslına bakarsanız propaganda da o şekilde bir şeydir, kullanabileceği ne bulsa derhal kullanır. Bunun bir açık açık olanı bir de üstü kapalı olanı vardır. Örneğin ben “Webtekno en görkemli site.” dersem bu açık açık propagandadır. Bir video çeker ve videodaki karaktere aramış olduğu doğru bilgiyi Webtekno’da buldurursam ve bu esnada size sayfayı gösterirsem bu gizli saklı propagandadır. Ben açık açık bir şey dememişimdir fakat sizin aklınızda bu çıkarım kalır.

Filmler ve televizyonlar da bu aşamada mühim bir rol oynuyor. Rocky IV’te Soğuk Harp net şekilde görülüyor, Ivan Drago ve Rocky arası dövüş bir ABD propagandasıdır. Bu uygulama çağlar süresince her ülke tarafınca kullanılmıştır. Ya da 300 binden fazla çocuk, Çin’de süt formülü yüzünden hasta olunca Iron Man 3’ün Çin’de gösterilen versiyonunda süt propagandası yapılmıştı.

Peki bir sonraki propaganda mevzusu ne olabilir?

Başlığı okuduğunuz, yazıya tıkladığınız ve buraya kadar geldiğinize gore normal olarak çözmüşsünüzdür: suni zekâ. The Matrix üçlemesi, Terminatör, Wall-E, 2001: Bir Uzay Macerası, Blade Runner şeklinde yapımlarda suni zekâ ve robotlar hep kötücül olarak karşımıza çıkıyordu. Gelin bir de şimdiye bakalım.

The Matrix 4 kim bilir en fena örnek. Neo’nun makinelerle öpüşüp barıştığı, Morpheus’un suni zekâ hologramımsı bir şeye dönüştüğü bir Matrix filmi seyretmek zorunda kaldık.

Marvel çizgi romanlarında pataklanıp kapatılması iyi bir şey olan Kree gezegeninin yöneticisi Supreme Intelligence (Kree gezegenini yöneten suni zekâ), Kaptan Marvel tarafınca kapatılınca Kree toplumu âdeta çökmüştü.

The Creator filmimizde ise suni zekâ ile insanların mücadelesinde insanoğlu dümdüz fena taraf konumunda. Hatta suni zekâ bu yapımda minik bir çocuk oluyor ve bir tek sulh içinde yaşamak istiyor.

Geçmişte de iyi robotlar ya da suni zekâlar yok muydu?

Normal olarak vardı. The Iron Giant, Astro Boy, R2D2 şeklinde karakterler var sadece bugün bilim kurgu eserlerinden bahsetmiyoruz; mevcud bir teknoloji hakkında meydana getirilen propagandadan bahsediyoruz. O denli gerçeğe yakın ki tüm bu propagandanın aslen fazlaca anlaşılabilir, fazlaca gerçek bir sebebi var…

Para

Neredeyse tüm yapımların ertelenmesine yol açan yazar krizini hatırlıyor musunuz? O grevdeki temel noktalardan biri, Hollywood’un toplu iş sözleşmesinde suni zekâ kullanımı mevzusunda anlaşılamamış olmasıydı. Suni zekâ, pek fazlaca işi insanların yerine ve onlardan fazlaca daha süratli yapmış olduğu için tercih edilebiliyor. Bazı firmalar çoktan suni zekâ kullanmaya başladı.

Hatta sanatçı loncaları bile değişik mecralarda suni zekâ ile seslendirme ya da animasyon oluşturulması şeklinde izinler veriyor. Dev firmalar ise yüzlerin, seslerin, benzerliklerin haklarını alıp suni zekâ ile sonsuz içerik üretebilmek istiyorlar. Bu firmalar hâlihazırda pek fazlaca ölü aktörün ses ve yüz haklarına haiz. Kaldı ki biz istesek de istemesek de bu firmalar, suni zekâyı kullanmaya ve geliştirmeye de devam edecekler.

Biz bile suni zekâ ile film yapabiliriz şeklinde.

Derhal yapalım. ChatGPT’ye bir suni zekâ haberi yazarken şakalaştığımız bir sekans yazdırayım sözgelişi:

Beyazıt (heyecanla): Dostlar, mükemmel bir haberim var! Suni zekâ, bir restoranda garsonluk yapıyor ve müşterilere muhteşem hizmet veriyor!

Emre (şaşkın bir halde): Hakikaten mi? Suni zekâ garsonlar mı artık? İnsanların işi olmayan kalma zamanı gelmiş anlamına gelir!

Eray (gülerek): Fakat Beyazıt, acaba suni zekâ garsonlar, bahşiş alıyorlar mı? Yoksa onların banka hesapları mı var?

Beyazıt (alaycı bir halde): Doğal ki Eray, suni zekâ garsonlar “dijital bahşiş” alıyorlar! Bitcoin ya da Ethereum kabul ediyorlar, nakit almak için birazcık erken olabilir!

Emre (kıkırdayarak): Vay canına! Kim bilir bigün suni zekâ garsonlar, müşterilere tavsiye dahi ederler. “Efendim, bugün sosisliyi denemelisiniz, fazlaca popüler!”

Eray (gülerek): Evet, ve kim bilir siparişinizde “Algoritma Önerisi” seçeneği olur!

Beyazıt (kahkahalar içinde): Tamam dostlar, suni zekâ garsonlarla ilgili haberimizi yazalım. Fakat ihmal etmeyin, insan garsonların duygularını incitmeyecek şekilde yazalım!
Ilk olarak burada bile insanları işi olmayan bırakacağını söyleyip sonrasında da insanların duygularını incitmeyin demesiyle ironik bir halde suni zekâ propagandası muhteviyatında kendi propagandasını meydana getiren ChatGPT’ye teşekkür ediyorum. Paşam asla saklamıyor da.

Elimizdeki bu metne uygun bir videoyu Sora ile oluşturup videoyu da ElevenLabs’ın suni zekâsına seslendirtirsek elimizde bir sekans oluşmuş oluyor. Disney şeklinde, Sony şeklinde, Time Warner Discovery şeklinde firmaların, maddi güçleri, patentleri ve bizim erişemeyeceğimiz teknolojileri ile neler yapabileceklerini düşündüğümüzde suni zekânın niçin övüldüğünü idrak etmek kolay olsa gerek.

Kısaca suni zekâ fena bir şey mi?

Hayır, suni zekâ bir vasıta en sonunda ve araçlar iyi ya da fena olmazlar, o türden seçimler yapmazlar. İnsanların araçları kullanma şeklinden dolayı biz onları iyi ya da fena bir şey olarak değerlendiririz.

Propaganda yapmayı da propagandası yapılacak şeyi de insanoğlu seçiyor. Eskiden dalları elle koparan insanlık, sonrasında sivri taşlarla ağaç parçalamaya başladı. Bir noktada testereyi buldu. Şimdi dev makineler ağaç kesiyor. Suni zekâ da bu şekilde sofistike hâle gelen araçlardan bir tek biri.

Rousseau ile ilgili yazdıklarımı hatırlıyor musunuz? Artık yeni bir endüstri devrimine gidiyoruz -hatta başladık bile- ve bu devrimden sonrasında suni zekâ ve robotlarla birlikte çalışacağız. Ve bizlerden, aslen robot iş arkadaşlarımızla bir arada var olmaya alışmamız istenmesine şimdiden hazır olmalıyız.