“Süper Uygulama” (WeChat) Çin’de Efsaneleşmiş Oldu Fakat Batı’da (Elon Musk’ın X’i) Niçin Tutmuyor?

Hepimiz Elon Musk’ın X’i “her şeyin yer almış olduğu tek uygulamaya” dönüştürme hayalini konuşuyor fakat bu kavramın aslolan kralı olan Çinli WeChat’in başarısı Batı’da niçin bir türlü tekrarlanamıyor, asla düşündünüz mü?

Çin’de sabah uyanıp kahve sipariş etmekten satmaca ödemeye, arkadaşlarla söyleşi etmekten tabip randevusu almaya kadar her işi tek bir uygulamadan çözmek yaşamın normali hâline gelmişken, Avrupa ve ABD’da insanoğlu hâlâ her iş için ayrı bir ikon tıklamayı tercih ediyor. Gelin, bu dijital uçurumun arkasındaki teknolojik, kültürel ve finansal sebeplere bir bakalım.

Bilgisayarı atlayan nesil farkı

Çin’deki teknolojik devrimin başlangıç noktası, Batı dünyasından oldukça değişik bir zemine oturuyor ve bu durum WeChat’in yükselişindeki en büyük sırlardan biri. Batı’da insanoğlu internetle ilkin masaüstü bilgisayarlar vasıtasıyla tanıştı, internet sayfalarına alıştı ve her hizmet için değişik “www” adreslerine girmeyi öğrendi. Oysa Çin’de büyük bir kitle bilgisayar çağını neredeyse pas geçerek direkt akıllı telefonlarla internete bağlandı.

Bu durum, WeChat benzer biçimde uygulamaların yalnız bir mesajlaşma aracı değil, âdeta telefonun işletim sistemi benzer biçimde davranmasına olanak tanıdı şundan dolayı kullanıcılar için web demek, aslına bakarsanız bu uygulamanın ta kendisi demekti. Batı’da ise yerleşmiş bir internet sayfası ve e-posta kültürü olduğundan, tüm bu alışkanlıkları tek bir mobil uygulamaya sıkıştırmak kullanıcılara pratikten ziyade kısıtlayıcı geldi.

Kredi kartı alışkanlığına karşı dijital cüzdan

İşin finansal boyutu da minimum teknoloji kadar belirleyici şundan dolayı Batı’da kredi kartı kültürü ve bankacılık sistemleri on senelerdir tıkır tıkır işliyor. İnsanların aslına bakarsanız cüzdanlarında güvenle kullandıkları Visa yada Mastercard benzer biçimde çözümler varken, ödeme alışkanlıklarını tamamen bir toplumsal medya uygulamasına taşımaları için oldukça kuvvetli bir niçin sunmak gerekiyor ki bu da Elon Musk’ın X’i için büyük bir bariyer oluşturuyor.

Çin’de ise durum tam tersiydi. Kredi kartı yaygınlığı düşüktü ve iktisat büyük seviyede nakit üstünden dönüyordu, bu yüzden WeChat Hisse benzer biçimde dijital cüzdanlar ortaya çıktığında insanoğlu nakit paranın zorluklarından kurtulup saniyeler içinde ödeme yapabilmenin konforuna balıklama atladılar. Batı’da “aslına bakarsanız çalışan” bir sistem varken, Çin’de “olmayan bir sistemin” yerini dijital çözümler oldukça daha süratli ve agresif bir halde doldurdu.

Gizlilik takıntısı

Batı dünyasındaki kullananların veri gizliliği mevzusundaki hassasiyeti ve devletlerin tekel karşıtı yasaları, tek bir uygulamanın yaşamın her alanını denetim etmesi fikrine karşı organik bir fren mekanizması görevi görüyor. Amerikalı yada Avrupalı bir kullanıcı, tüm sıhhat verilerini, banka hesaplarını, hususi yazışmalarını ve alışveriş geçmişini tek bir şirkete, mesela X’e teslim etme fikrine, kişisel verilerin güvenliği ve mahremiyet kaygıları sebebiyle oldukça mesafeli yaklaşıyor.

Bu güvensizlik ortamı ve Avrupa Birliği’nin uyguladığı GDPR benzer biçimde katı regülasyonlar, Batı’da bir süper uygulamanın filizlenmesini, Çin’deki benzer biçimde devlet destekli yada daha merkezi veri politikalarının olduğu bir ortama kıyasla oldukça daha sıkıntılı bir yokuşa sürüklüyor.

Aslolan sual: Sadelik mi karmaşa mı?

Son olarak kültürel güzel duyu anlayışı ve uygulama tasarımı mevzusundaki beklentiler de iki dünya içinde keskin bir fark yaratıyor. Batı’daki kullanıcılar çoğu zaman “tek işi yap fakat en iyisini yap” mantığıyla çalışan, mütevazi, minimalist ve kullanıcı dostu arayüzlere alışkınken; Çin’deki kullanıcılar oldukça daha karmaşık, data yoğunluklu ve her şeyin iç içe geçmiş olduğu menüleri kullanmakta bir problem görmüyorlar.

Bir Batılı için mesajlaştığı uygulamanın içinde bununla beraber ikinci el otomobil satılması yada kredi başvurusu yapılması kafa karıştırıcı ve “fena” bir edinim benzer biçimde algılanabilirken, bu entegrasyon Çin’de yaşamı kolaylaştıran bir pratiklik olarak kabul ediliyor. İşte tam da bu yüzden, X yada benzeri girişimler Batı’da başarı göstermiş olmak istiyorsa yalnız teknolojiyi değil, kullananların bu “sadeci” zihniyetini de kırmak zorunda kalacaklar.