Tır ya da Otobüslerin Ön ve Arka Jantları Niçin Değişik?
Otobüs, kamyon yada tırların derhal hepsi, arka ve ön kısımlarında değişik jant tasarımlarına haiz oluyorlar. Peki niçin? İşte bu probleminin muhtemelen daha ilkin asla düşünmediğimiz cevabı…
Bilhassa de şehirlerarası yolculuklar esnasında fazlaca fazla otobüs ve kamyon görürüz. Her biri yük yada yolcu taşıyan bu devasa araçlar, ara sıra modifiye de edilirler ve beğensek de beğenmesek de ışıl ışıl görünüşlerinden gözümüzü alamayız. Şimdi sizlere, otobüs ve kamyonlardaki (ya da tır) daha ilkin hepimizin görmüş olduğu sadece nedenini asla düşünmediği bir farklılıktan bahsedeceğiz.
Asla dikkat ettiniz mi? Kamyon ve otobüslerin ön tekerlerindeki jantlar dışa, arka tekerlerindeki jantlar ise içe doğru eğimlidir. Tamam da niye? Gelin hep beraber bugüne dek pek çoğumuzun üstüne düşünmediği bu garip farklılığı aydınlatalım.
Ilk olarak otobüs ve tırların iyi mi göründüğünü bir hatırlayalım
Yukarıda, arkasında dorse olmayan bir tır görüyorsunuz. Dikkatli bakarsanız; ön jantların dışbükey, arka jantların ise içbükey bulunduğunu görürsünüz. Şimdi de bir otobüsün iyi mi göründüğüne bakalım:
Yukarıdaki fotoğrafta ise otobüs görüyorsunuz. Marka ve üretim amacı değişmiş olsa da ön ve arka jant yapısı aynı. Gelin bir de yük kamyonlarına bakalım.
Gördüğünüz şeklinde; vasıta tipi değişse de tasarım asla değişmiyor. Peki niçin?
Kamyon ve otobüslerin jantları niçin otomobillerdeki şeklinde değil?
Bireysel tüketiciler olarak tercih ettiğimiz binek otomobiller, dört tekerde de aynı şekilde jantlara sahiptirler. Yukarıdaki fotoğrafta da bunun net bir örneğini görüyorsunuz. Sadece otobüs, kamyon ve tır şeklinde yük taşıma odaklı araçlarda durum değişik.
Aslına bakacak olursak otomobil, kamyon, tır yada otobüsün ön tekeri aynı yapıdadır. Jantlar, lastiği içeriye doğru meblağ. Aksa bağlanan tekerler, direksiyonun dönmesi ile araca yön verirler. Bugüne dek yapılmış tüm mühendislik hesapları, araçlar için ideal jant-aks bağlantı noktasının dış bükey olması icap ettiğini ortaya koymuştur. Peki arka tarafta ne oluyor da yük taşıma odaklı araşlarda içbükey jant görüyoruz?
Yanıt, arkada bulunan çift teker tasarımında saklı…
Yukarıdaki fotoğrafta da görebileceğiniz suretiyle; kamyon, kamyonet, tır ve otobüs şeklinde araçların neredeyse hepsinde, çift arka teker bulunur. Bunun sebebi yük taşıma kapasitesidir. Şunu ihmal etmeyin; bir çekicide ne kadar fazlaca aks ve ne kadar fazlaca teker var ise, o çekicinin yük taşıma kapasitesi de o denli artar. Oldukca büyük ve ağır yükleri taşıyan tırların fazlaca sayıda tekerle donatılmış olmasının sebebi de tam olarak budur.
Aslına bakacak olursak aradığımız probleminin cevabı da tam olarak burada yatıyor. O şekilde ki tır, kamyon yada otobüslerde kullanılan çift tekerleri bir arada tutmak gerekiyor. İşte tasarım farkının sebebi de tam olarak bu. Büyük araçlarda kullanılan çift tekerler, tek bir gövdeye bağlanıyor. Bundan kaynaklı olarak da birbirine tutunan içbükey jant tasarımı tercih ediliyor.
Yukarıdaki teknik çizim, aslına bakarsak tüm probleminin yanıtını veriyor. Gördüğünüz şeklinde; arkadaki çift tekerin gövdeye bağlanabilmesi için birbirine bağlanmış içbükey jantların kullanılması gerekiyor. İkili jant sistemi yardımıyla aracın gövdesine temelde tek bir jant bağlanmış sadece tasarım yardımıyla yük ile beraber gelen tazyik iki tekere eşit şekilde paylaştırılmış oluyor.
O halde özetleyelim;
Tır, otobüs, kamyon şeklinde araçların ön tekerleri, çoğunlukla karşılaştığımız binek otomobillerle aynı mekanizmaya haiz. Sadece arka teker, tek yerine çift lastik takılabilmesi ve yük kapasitesinin artırılabilmesi için hususi tasarım jantlara haiz. Dolayısı ile ön jantlar ile arka jantlar arasındaki temel fark, lastik sayısının mecburi kıldığı değişik tasarım ihtiyacından kaynaklanıyor diyebiliriz.
