Türkçe Film İsimleri Orijinallerinden Niçin Fazlaca Değişik?

Vatanımızda gösterime girecek olan yabancı film adları, Türkçeye çevrilirken yaşamış olduğu değişimin en büyük sebebi gişe kaygısı.

Neredeyse tüm film yapımcılarının temel amacı, gişe başarısı elde etmektir. Hiçbir yapımcı, ciddi bir ana para harcamış olduğu filmden zarar etmek istemez. Doğal ki işin maddi boyutundansa sanat boyutunu önemseyen yapımcı ve yönetmenler yok değil. Fakat seviye, genel olarak bu şekilde. Bazı örnek çeviriler üstünden mevzuyu daha iyi anlayalım.

Eternal Sunshine of the Spotless Mind (Sil Baştan)

Film adı Türkçeye çevrilirken filmin mevzusuyla bağlantılı olmasına oldukça ehemmiyet verilir. Filmin posterinden ve isminden oldukça etkilenen ciddi bir seyirci kitlesi var. İzleyeceği filmi seçerken bu iki etmen kararlarını şekillendiriyor.

Kim bilir en oldukca dalga mevzusu olmuş çevirilerin başındaysa bu film geliyor. Türkçe çevirisine baktığımız vakit filmi izleyenler anlayacaktır ki filmin mevzusuyla oldukca ilgili bir isim seçilmiş. Film, ayrılmış olduğu sevgilisinden kalan hatıralarını sildiren bir insanın hikâyesini konu alıyor.

İsmini Alexandre Pope’nin bir şiirinden alan ve birebir tercüme yaptığımız vakit “Lekesiz/Arınmış Zihnin Sonsuz Gün Işığı” olması gerekirdi. Filmin mevzusuyla kısmen bağlantılı benzer biçimde görünse de bu isim riskli bir tercih olurdu.

Sweet November (Kasımda Aşk Başkadır)

Film adları çevrilirken ülke kültürü ve insanların alışkanlıkları da dikkate alınıyor. Biliyoruz ki devletimizde aşk ve korku filmleri oldukça seviliyor.

İzleyicinin ilk anda, görmüş olduğu filmin neyle ilgili olabileceğini anlaması büyük avantaj. Aşk filmlerinin isimlerine “aşk” korku filmlerinin isimlerine de “korku” kelimesinin -mümkün oldukça- eklenmesinin sebebi budur.

The Accidental Spy (Altın Yumruk İstanbul’da)

Gişe başarısı elde edebilmek ve dikkat çekebilmek için film isminin oldukca net olması önemlidir.

Jackie Chan’in başrolünde olduğu The Accidental Spy filminin Türkçe çevirisine baktığımızda bu durumun dikkate alındığını fark ediyoruz. Büyük bir kısmı İstanbul’da geçen filmin adına “İstanbul” ibaresi eklendikten sonra izleyicilerin odağını buna yönlendirmek oldukca mantıklı bir strateji. Yabancı bir yapımda “Türkiye” adı geçince ne kadar övündüğümüzü anlatmama gerek yok sanırım.

Shawshank Redemption (Esaretin Bedeli)

Bazı film isimlerini Türkçeye çevirmek zor yada çevrildiğinde anlamını yitirdiği durumlar oluyor.

“Redemption” kelimesinin anlamına baktığımızda “kefaret” ve “bir kötülükten kurtulma” anlamlarına geldiğini görüyoruz. “Shawshank” ise yazar Stephen King’in yarattığı kurgusal bir isim. Hapishaneye de adını veren “Shawshank” kelimesiyle “Redemption”ı birleştirip çevirmeye çalıştığımızda işin içinden çıkamadığımızı fark ediyoruz. Fakat Esaretin Bedeli çevirisi, hem filmin konusunu iyi özetleyen hem de dikkat çeken ve akılda kalıcı bir özellikte.

Birebir çeviriye haiz film adları yok değil.

Film adı, çeviriye oldukça uygun ve lüzumlu dikkat çekiciliğe sahipse birebir çevrildiğini görüyoruz. Bunun yanında eğer o filmin uyarlandığı bir roman var ise ve film romana sadıksa, romanın ismiyle de film adları gösterime girebiliyor. Örnek vermek gerekirse:

Minority Report (Azınlık Raporu)

The Lord of the Rings (Yüzüklerin Efendisi)

Sixth Sense (Altıncı His)

Özetlemek gerekirse; film isimlerinin Türkçe karşılıkları, ekonomik kaygılar güdülerek belirleniyor.

Bundan dolayı filmin olabildiğince süratli ve net bir halde dikkat çekmesi gerekiyor. Bu sayede standart beyaz perde seyircisinin filmi seyretme ihtimali artacaktır.

Tüm bunlara karşın bazı film adları yüzümüzde bir gülümseme oluşturmuyor değil. Mevzuyla ilgili öteki örnekleri sizlerle başbaşa bırakıyorum.

American History X (Geçmişin Gölgesinde)

Hunt (Onur Savaşı)

Good Will Hunting (Can Dostum)

Keeping The Faith (Aramızdaki Sarı saçlı)

The Hangover (Felekten Bir Gece)

Bad Moms (Eyvah Annem Dağıttı)

Sleepers (Kardeş Gibiydiler)

A Beautiful Mind (Akıl Oyunları)

Bruce Almighty (Aman Tanrım)

The Life of David Gale (Ölümle Yaşam Içinde)

There’s Something About Mary (Ah Mary Vah Mary)

My Little Eye (Ölüm Bizi Gözetliyor)

Dude, Where’s My Car? (Çılgınlar ve Sevgililer)

Sweet Home Alabama (Beni Unutma)

Smart People (Aşkın Yaşı Yok)

Captain America: Civil War (Kaptan ABD: Kahramanların Savaşı)

Now You See Me (Sihirbazlar Çetesi)

Léon: The Professional (Leon: Sevginin Gücü)