Türkiye’de Kimse Oppenheimer’ı Yüksek Kalitede İzleyemeyecek

Beyaz perdenin pek fazlaca kişiye gore son yıllardaki en büyük yönetmeni olan Christopher Nolan, yeni vizyona giren filmi Oppenheimer ile bir kez daha adından söz ettiriyor. Film daha çıkmadan bile ne kadar büyük bir yapım olduğu belli oldu sadece bu sefer bu büyüklük daha kelimenin gerçek anlamıyla bir büyüklük.

Sonuçta filmin rulosu aşağı yukarı 270 kilogram, uzunluğu da 17,7 kilometre. Koskoca Nolan “18 kilometrelik ruloyla film çektik” demek için yapmıyor bunu, teknik sebepleri var.

Ilk olarak ülkemizdeki IMAX’lerde bu filmi izlemeye hazırlananlara üzücü haberi verelim.

Ülkemizdeki salonlarlarda, 1.43:1’lik oranla çekilen ve fazlaca daha hususi ve orijinal olan bu çekimi izleyebilmemiz mümkün değil. İngiltere, ABD şeklinde ülkelerde bile son aşama sınırı olan sayıda bulunan birkaç hususi salonda izlenebilecek orijinal Oppenheimer’ı ülkemizdeki IMAX salonları dahil hiçbir yerde izleyemeyeceğiz.

Ülkemizdeki IMAX Xenon salonları iki projeksiyonla ışık gücü artırılmış 2K görüntüyü bizlere sunar. Bu son aşama kafi bir deneyimdir sadece Oppenheimer için bunun fazlaca ötesinde şeyler yapıldığını söyleyebiliriz.

Orijinal çekimlerde 1.43:1’lik oran olduğundan bu hususi salonlardaki deneyimler haricinde hepimiz filmin büyük parçasının kırpılmış haliyle izleyecek. Kuramsal olarak bakıldığında devletimizde olmayan bu hususi IMAX salonlarında Oppenheimer’ı 18K görüntü kalitesinde izleyebileceksiniz.

Nolan, işin tekniğine bir fazlaca ehemmiyet veren yönetmenler içinde.

Dijitalleşme ve teknolojik ilerlemeler derhal her sektörü etkiliyor, buna normal olarak ki beyaz perde da dahil. Ilk olarak bir şeyler izlemenin son 40 yılına bakarsak bu dönüşümün ne kadar büyük ve süratli bulunduğunu anlarız.

Bir zamanlar belli saatlerde gösterim meydana getiren tek kanallı tv vardı. Sonrasında başka kanallar da açılmaya başlandı sadece o dönemde de tv kanallarının emek harcama saatleri olurdu. Meşhur “İstiklal Marşı ve kapanış” şakaları, televizyonların mesailerini ulusal marşımız ile sonlandırmasından türetilmiş bir şakaydı.

Sonrasında ödemeli kanallar yaşamımıza girdi, yabancı kanallara erişen uydularla daha bir içli dışlı olduk derken VHS’ler ile birlikte istediğimiz süre istediğimiz şeyi seyretme çağı geldi. Derhal ardında CD, DVD derken bir taraftan da bilgisayarlar evlere girdi, derken laptoplarımız oldu, “Aaa bu ne güzel taşınıyor” derken telefonlarda video çekmeye oynatmaya başladık.

Hemen sonra da akıllı telefonlar geldi ve abonelik sistemleri sağ olsun her yerde her şeyi izleyebilir hale geldik. Gelişen her yeni aygıt, bir üst kademedeki aleti da gelişmeye itti.

Gelin görün ki bir şeyler izleyerek eğlenmenin en tepesinde beyaz perde içeriyor ve artık insanoğlu için beyaz perde toplumsal bir edinim paylaşma aracı, bir büyülenme hissi ya da bir merak hissi uyandıran esrarengiz bir şey değil. Bu yüzden de beyaz perde salonlarına insanları çekmek zorlaşıyor.

Nolan da işte bu yüzden, gelişmiş beyaz perde teknolojilerini sonuna kadar zorluyor.

Nolan’ın aslına bakarsan bilgisayarla meydana getirilen efektlerden falan hoşlanmadığı malum bir gerçek. Yakalamak istediği görüntünün olabildiğince gerçek ve olabildiğince yüksek kalitede olmasına takıntılı olması yardımıyla bugün haiz olduğu şöhrete erişti.

Yönetmen bu yapımda da IMAX 65mm ve Panavision 65mm kameraları beraber kullanarak elde edebileceği en yüksek çözünürlüğü elde ederken, bir kez daha “Bu filmin hakkını vermek için beyaz perdede seyretmek lazım” dedirtiyor.

Nolan da filmle ilgili olarak verdiği bir röportajda “Görüntülerin keskinliği ve berraklığı ve derinliği benzersiz. Açılışta, bana gore, IMAX 70mm filmle çekim yaptığınızda hakkaten perdeyi kaybediyorsunuz. Gözlük olmadan 3 boyutlu görüntü hissi alıyorsunuz. Devasa bir ekranınız var ve izleyicilerin çevresel görüşünü dolduruyorsunuz. Onları filmin dünyasının içine çekiyorsunuz.” ifadelerini kullanmıştı.

Peki Nolan bu mevzuda ne kadar haklı?

Beyazperde filmine gittiğimizde güzel görseller görmek kadar iyi bir hikayeye de şahit olmak istediğimiz bir gerçek olsa da, son zamanların beyaz perde trendleri bizlere görselliğin önemini çarpıcı bir halde anlama şansı veriyor. Gelin, bu senenin gişede en başarı göstermiş 15 filmine birlikte bakalım:

Box Office dünya sıralamasında ilk 15’te yer edinen yapımlar, Elemental’i saymazsak, tamamen sırtını o yada bu şekilde bir markaya dayamış olan yapımlar. Bir Yurttaş Kane, bir Esaretin Bedeli olmadıklarını söylemek mümkün. Peki niçin bu kadar ilgi gördüler?

Markaların gücü ve vadettiği görsel şölen sebebiyle normal olarak. Nolan, sırf Amerikalılara özgü her şeyin en büyüğünü yapma gazından dolayı devasa bir film makarasını sinemalara göndermiyor, aslına bakarsan adam İngiliz, Amerikalı da değil. Şartlar bunu gerektirdiği, beyaz perde deneyimi buna gereksinim duyduğu için bunu yapıyor.

Peki bu devasa makaranın sebebi olan teknik gerekçe ne?

Ilk olarak Nolan ve görüntü yönetmeni Van Hoytema, filmi iki değişik en boy oranı ile çekmeye karar verdi. Film sonuçta bir dönem filmi ve atom bombasının buluş edilmiş olduğu dönemde, devrin en yeni teknolojisi CRT isminde olan görüntü teknolojisi.

Peki nedir bu CRT? Tüplü tv. Tüplü televizyonların ekranları kareye daha yakınken, çağdaş beyaz perde perdesi ve televizyonlarımız ise daha dikdörtgen şeklinde. Bu formatta en boy orani 4:3 (ya da 1.33:1) oluyor.

Nolan ve Van Hoytema’nın seçtiği iki formattan biri, standart Full Aspect Ratio olarak malum 1.9:1 oranındaki en boy oranı. Bu versiyonu herhangi bir beyaz perdede, televizyonda yada laptop ekranında sorun yaşamadan ya da sağda solda siyah şeritler olmadan izleyebiliyoruz, aslına bakarsan devletimizde de gösterilecek olan versiyonu bu.

Sadece ikinci versiyon ise 1.43:1 en boy oranına haiz. Bu versiyon, atom bombasının icadının büyüklüğünü göstermek ve nostalji hissi yaratmak için seçildi. Tüm sinemalar bile bu versiyonu gösteremiyor, IMAX 15-perf 70mm yada Dual Laser teknolojisine haiz salonlardan birini bulmak gerekiyor. Bu teknolojiye haiz sinemalarda görüntü, 1.43:1 en boy oranına haiz ki bu da CRT’leri çağrıştıran bir nostalji hissi yaratıyor.

İki format arasındaki fark, film makaralarının uzamasına niçin oluyor. Filmin kendisi de aslına bakarsan 3 saat 9 saniye sürüyor. Standart format ile IMAX’in aslına bakarsak naturel formatı olan 1.43:1’lik format arasındaki fark, her bir karenin ortalama yüzde 20 daha büyük olmasına niçin oluyor.

Bu da aslına bakarsan filmin süresinden dolayı uzun olan makarayı da daha uzatıyor. Haliyle de karşımıza bu şekilde devasa bir makara çıkıyor. Aslına bakarsan film ruloları açıldıkları süre epey uzunlar, 70mm’de tek bir makara averaj 600 metre ve 10 dakikadan birazcık daha uzun bir film kayda almayı sağlıyor.

90 dakikalık standart bir filmin “uzunluğunun” 5,5 kilometreye yakın bulunduğunu düşünürsek Oppenheimer, değişik formatları ile 18 kilometreyi zorlamayı hak ediyor.